Ondernemen in Duitsland: het verschil tussen de Freiberufler en de Gewerbetreibender

Toen ik na mijn verhuizing ging ondernemen in Duitsland an als Freiberuflerin aan de slag ging, wist ik eerlijk gezegd niet eens precies wat men eigenlijk verstaat onder ‘Freiberufler’.

Nog minder begreep ik waarom ik als Freiberufler wel mocht schrijven, vertalen en redigeren, maar waarom ik een Gewerbe zou moeten aanmelden als ik rondleidingen zou willen geven.

Ik ging in gesprek met de Unternehmensberaterin en mijn Steuerberaterin en licht in deze post een klein tipje van de sluier van de zelfstandig ondernemer in Duitsland op. We gaan het hebben over het verschil tussen Freiberufler en Gewerbetreibender, en bij welke club jij je bedrijf kunt aanmelden.

Het verschil tussen een Gewerbetreibender en een Freiberufler

Ga je ondernemen in Duitsland, dan ben je óf Freiberufler óf Gewerbetreibender. Het verschil tussen de twee zit hem in de manier waarop het Finanzamt je ziet.

Het woord freelancer wordt in de praktijk voor allebei wel gebruikt, maar dat helpt je niet verder als je aan het uitzoeken bent aan welke regels je moet voldoen.

Of je freiberuflich of gewerbetreibend bent staat los van de rechtsvorm die je kiest/moet kiezen, je kunt dus nog steeds Einzelunternehmer (eenmanszaak) zijn.

Wat is een Freiberufler?

[David Attenborough voice-over aan!] Een Freiberufler is iemand met een zgn. vrij beroep. Deze categorie kennen we in Nederland ook (we doen er alleen qua belasting niet zo moeilijk over als ze dat in Duitsland doen…)

Denk bijvoorbeeld aan journalisten, kunstenaars, vertalers, schrijvers, en mensen met een educatief beroep, maar ook artsen en advocaten, om een paar dwarsstraten te noemen. 

Je drijft als Freiberufler geen handel, dus je schrijft je in Duitsland niet in bij een Handelskammer. Een instelling als de KvK waar álle bedrijven, ongeacht rechtsvorm, worden geregistreerd kent Duitsland niet. 

Freiberufler kunnen de belastingaangifte via een zgn. Einnahmenüberschussrechnung doen en hoeven geen winst/verliesrekening op te maken.

Zo wordt je Freiberufler/In

De start van je onderneming als Freiberufler gaat zo:

1. Zoek een goede Steuerberater

Belangrijk is dat hij/zij bij jou en je onderneming past en dat het bij voorkeur geen flapdrol is. Het loont om eerst de Steuerberater te zoeken en dan het formulier uit de volgende stap in te vullen, want dan kan hij/zij je helpen bij het invullen. (Bovendien wordt er ook in het formulier gevraagd of je een Steuerberater hebt en zo ja, wie, dus dan kun je dat meteen aangeven.)

Bekijk hier mijn tips als je op zoek bent naar een Steuerberater: Vind je eigen Steuerberater in Hamburg.

2. Vul de Fragenbogen zur steuerliche Erfassung in

De ingevulde vragenlijst lever je vervolgens in bij het Finanzamt in het Bezirk waar je woont. Het Finanzamt bepaalt vervolgens of je inderdaad in de categorie Freiberufler valt. 

3. Ontvang je Umsatzsteuer-ID

Ben je volgens het Finanzamt inderdaad Freiberufler, dan krijg je nu je Umsatzsteuer-ID. Dit USt-ID gebruik je voor je belastingaangifte. Dit nummer zet je ook op je facturen. Het is dus je btw-nummer, so zu sagen, en geldt tevens als bewijs dat je ondernemer in Duitsland bent. 

Is je omzet lager dan € 17.500 per jaar, dan kun je ervoor kiezen als Kleinunternehmer geregistreerd te worden. Je rekent dan bijvoorbeeld geen btw/Umsatzsteuer en zit in een lagere belastingklasse. Dit kan met name als je net begint een gunstige regeling zijn. Je kunt maximaal 3 jaar Kleinunternehmer blijven. En dat is ook lang genoeg, want in Duitsland word je als Kleinunternehmer niet echt als professionele speler gezien, en € 17.500 is gewoon echt weinig om van rond te komen als ondernemer.

Lees hier meer over de regels, mogelijkheden, voor- en nadelen: Kleinunternehmer-regeling.

4. Open een zakelijke bankrekening

Nu kun je ook een zakelijke rekening openen, maar het hoeft niet. Je bent niet wettelijk verplicht om een zakelijke rekening te openen, maar het is natuurlijk voor jou en de Steuermans (m/v) wel handiger privé-uitgaven en zakelijke uitgaven gescheiden te houden.

Als Freiberufler kun je geen zakelijke rekening op naam van je onderneming openen en is de rekening geregistreerd op je eigen naam. (Ik had toch zo gehoopt een rekening op naam van femina docta te kunnen openen…)

Twijfel je of je een zakelijke rekening wilt openen? Check deze tips: Geschäftskonto oder Privatkonto?
Persoonlijk vind ik dat zakelijke transacties op een zakelijke rekening horen te gebeuren – het houdt alles ook netjes en overzichtelijk. Mijn tips voor het openen van je bankrekening in Duitsland vind je hier.

5. Aan de slag als ondernemer!

Je bent nu Freiberufler, hoej!

Wil je je nog wat uitgebreider informeren, lees dan hier verder:

• Anmelden freiberufliche Tätigkeit – meer over de aanmelding als Freiberufler.
• Als Freiberufler – alles over hoe je je freiberufliche onderneming tot een succes maakt.

Wat is een Gewerbetreibender?

De term ‘Gewerbe’ is niet alleen voor ons Nederlanders een beetje vaag. Er zijn (veel) regels voor, maar deze regels worden door verschillende Steuerberater verschillend geïnterpreteerd en ook het Finanzamt hanteert vaak verschillende interpretaties. Nieuwerwetse beroepen die zich niet makkelijk in een hokje laten plaatsen maken het ook niet makkelijker.

Ik ken bijvoorbeeld reisgidsen die als Freiberufler rondleidingen geven, maar mijn Steuerberaterin en Unternehmensberaterin stonden erop dat ik daarvoor absoluut een Gewerbe zou aan moeten melden. Het zou dan wél weer freiberuflich kunnen als ik me uitsluitend op schoolklassen zou richten en de nadruk zou leggen op het overbrengen van kennis, want dan zou ik educatief bezig zijn, en dus in een vrij beroep zijn.

“Een Gewerbe is (…) in principe elke economische activiteit van enige duur die voor eigen rekening en verantwoording wordt uitgeoefend met het oogmerk winst te behalen. Vrije beroepen en agrarische beroepen vallen over het algemeen niet onder de definitie van Gewerbe.”
Duits-Nederlandse Handelskamer

Zo meld je je Gewerbe aan

1. Regel een Steuerberater

Ook hier is het handig om een goede Steuerberater op zak te hebben. Hij/zij kan je uitleggen in welke categorie je valt en waar je moet zijn voor je aanmeldingen, en kan je bovendien helpen met het invullen van formulieren.

2. Vraag je Gewerbeschein aan bij het Gewerbeamt

Om je bedrijf als Gewerbe aan te melden ga je naar het Gewerbeamt van het Bezirk waar je woont. Hoe het verder gaat hangt af van het soort Gewerbe dat je aanmeldt. Je moet bijvoorbeeld bewijzen dat je bevoegd bent om je beroep uit te oefenen. In sommige gevallen moet je je ook inschrijven in het Handelsregister. In andere gevallen moet je een verklaring omtrent gedrag kunnen overhandigen, of een bewijs dat je je altijd aan de regels van de Gewerbeordnung hebt gehouden.

Voor je registratie betaal je in Hamburg € 20.

3. Hoe verder als Gewerbetreibender?

Je ziet, dit stappenplan is wat beknopter dan dat voor de Freiberufler. 😉 Dat komt doordat ik zelf geen Gewerbe bedrijf en dus minder ervaringstips heb.

Wil je meer weten, lees dan hier verder:

• Gewerbeanmeldung: der notwendige Weg zum Gewerbeamt – Für Gründer zet helder op een rij hoe je je het beste op je aanmelding voorbereidt.
• Wo kan ich mein Gewerbe anmelden? – waar meld je je Gewerbe aan in Hamburg? (Formulieren, welke info moet je meebrengen, wat zijn de openingstijden van het Amt, enz.)

Wil je gaan ondernemen in Duitsland, maar weet je nog niet hoe je het wilt aanpakken?

Misschien is je ondernemingsplan nog niet af, overweeg je een franchise te starten, weet je nog niet zeker of je bedrijfsidee wel gaat aanslaan in Duitsland.

Dan zal het verschil tussen Gewerbetreibenden en Freiberufler je misschien nu nog aan je bips oxyderen. Snap ik. 😉 Toch heb ik ook dan een paar tips voor je:

• Duits-Nederlandse Handelskamer – advies bij het oprichten van een onderneming in Duitsland, bijvoorbeeld een bv of een Duitse vestiging van een al bestaande Nederlandse onderneming.
• Gründerwoche – elk najaar is het een week lang Gründerwoche in Duitsland, ‘ondernemersweek’. In deze week worden er in heel Duitsland allerlei workshops en lezingen georganiseerd over het oprichten van een eigen bedrijf. Ook zijn er op verschillende plaatsen ‘Kurzberatungen’, waarbij je snel advies in kunt winnen.
• In Hamburg organiseert Unternehmer ohne Grenzen deze workshops. Deze workshops, lezingen en netwerkbijeenkomsten kun je allemaal gratis bijwonen. 
• Bekijk hier al mijn tips over werken in Hamburg.

[/David Attenborough voice-over uit…] [Je kunt hem ook gewoon aan laten staan, vind ik ;)]

Moin! De aanleiding voor deze post was mijn ontdekking dat ik geen rondleidingen als Freiberufler kon doen en dus een tweede bedrijf zou moeten aanmelden. Dat zag ik niet zitten. Bij de update van dit artikel heb ik de verschillen tussen de Freiberufler en Gewerbetreibende wat verduidelijkt. Mijn gejammer over mijn eigen plannen heb ik inderdaad geschrapt – dus mocht je denken, waar slaan de comments op deze post op, dan is dat het antwoord 😉