Home Emigratie Wat je moet weten over wonen in een Altbau-woning in Hamburg

Wat je moet weten over wonen in een Altbau-woning in Hamburg

door Fem
Gepubliceerd: Bijgewerkt op

Zelf vind ik de groene laag onder de witte verf van mijn keukenkozijnen heel charmant. En van de enigszins gelige afbladderende verf in de badkamer houd ik ook. Maar ik wil wel toegeven dat je je op sommige dingen een beetje moet voorbereiden als je een Altbau-woning in Hamburg betrekt. Of dat je je in ieder geval een beetje moet aanpassen aan je nieuwe oude huis.

Ik geef ook toe dat ik minder gecharmeerd was van de pluizige schimmel op mijn woonkamermuur, die ik Max der Mauerschimmel doopte. Niet alles was rozengeur en manenschijn. Maar buiten Max (inmiddels overigens verdelgd) houd ik van iedere kras, ieder piepje en iedere eigenaardigheid van ons huis. Gelukkig maar, want krassen, piepjes en eigenaardigheden zijn er vele in ons huis – dat inmiddels alweer ruim 150 jaar oud is.

De geneugten van een Altbauwoning

Altbau in Altona

Makken die elke Altbau-woning in Hamburg heeft

Rondingen – overal

Hör mal, ik zal de laatste zijn die iets tegen rondingen heeft, maar in een woning stellen rondingen een mens nu eenmaal voor uitdagingen…

Er is letterlijk geen rechte lijn in huis te bekennen.

Dat maakt het inrichten van de woning tot avontuurlijke aangelegenheid. Kasten kunnen niet helemaal tegen de muur staan, want de muur golft. Er zitten plinten op gekke plaatsen en op andere ontbreken plinten. De wasmachine neerzetten op een locatie die waterpas is? Haha, grapjurk!

Het duurde ook even voor ik begreep waarom het smalle dressoir op pootjes voortdurend naar voren kukelde…
Knikkeren kan dan weer wel uitstékend in de woonkamer. Dat wel.

Bewegende picknickbankjes die doorgaan voor vloeren

Oude vloeren bestaan vaak uit balken die rusten op dragende muren van het huis. Naarmate het huis ouder wordt, buigen die balken langzaam door. Stel je dit voor als een picknickbankje waar te veel mensen op zitten.

In mijn woning zijn bovendien drie of vier lagen hout op elkaar gestapeld. Want zeg zelf, waarom zou je de oude vloer eruit halen als je het nieuwe parket ook gewoon bovenop de oude laag kunt leggen? Puh!

Hierdoor is de afstand tussen vloer en plafond dusdanig gewijzigd dat de deuren van mijn woning niet meer pasten en na verloop van tijd gewoon zoek geraakt zijn.

Niet alleen de houten balken van de ondervloeren bewegen, ook de muren. O, en de voordeur, trouwens, die ook.

Mijn vensterbanken zijn dus scheef gezakt, en een van de bovenramen heeft zich zo verplaatst dat het niet meer open kan. De buren hebben dagelijks strijd met de deur van hun badkamer.

Details! Weggestopt achter de geiser van mijn vorige huis in Altona trof ik deze schattige boerentegeltjes. Daar had ik ook een fraai knopje, uitgerekend op het deurtje van de meterkast. En ja, dat is een origineel fornuis uit 1865!

Verrassing uit de muur – ook boren is een avontuur

Ook bij het ophangen van kastjes aan de muur staat je avontuur en verrassing te wachten. Je moet met de boormachine namelijk eerst een woud aan behanglagen bedwingen (overigens ook leuk bij het behangen of verven), en je weet nooit wat je tegenkomt.

Op sommige plekken blijkt de muur al een gatenkaas, op andere tref je obstakels als oude bekabeling en onduidbare voegen aan. En op sommige plekken brokkelt de muur zo erg af dat het gat veel groter wordt dan je gepland had. (Oeps.)

Gebabbel in huis – een huis dat praat

Een Altbau-huis beweegt niet alleen, het praat ook, en soms hoest het, vooral als het waait. Wanneer er een grote auto, zeg een DHL-busje, voorbij rijdt, beeft het hele huis. (Incl. de kopjes in de keukenkastjes.)

Onze grande dame is op leeftijd, en dus vatbaarder voor verkoudheidjes en schimmels, Het is dus zaak haar goed te laten ademen. Lees: elke morgen voor het luchten de ramen droog deppen – met een serieuze handdoek, niet met een velletje pleepapier. In de winter is het bepaald geen pretje langdurig te moeten ventileren, omdat het huis dan toch al nauwelijks warm te stoken is.

Isolatie. Of het gebrek daaraan

Ik heb namelijk dubbel glas, maar daar heb je vrij weinig aan als het kozijn eromheen beweegt en kiert. Isolatie in 1865 was ook niet wat wij eronder verstaan, en het huis is gebouwd op grond die daar eigenlijk niet geschikt voor is.

Tel daarbij dat ik een hoekwoning heb, zonder bovenburen en je begrijpt waarom ik lange tijd blij was als ik het in de winter tot 18 °C wist te stoken. (In slechte tijden noemde ik ons huis Casa Permafrost, voor de beeldvorming.) En ook waarom schimmels het hier keigezellig vinden. Inmiddels ben ik overgestapt op zwaardere gordijnen en staat mijn huis vol met vochtvreters – en warempel, die maken het klimaat aanzienlijk aangenamer. (Een ‘riante’ 19°C werd opeens mogelijk…)

En ook een hoge energierekening

De meeste Altbau-huizen hebben geen plek voor boilers of leidingen voor Fernwärme (stadsverwarming). Dat betekent dat het warme water door een Durchlauferhitzer warm wordt. Dat is een kastje, ontworpen door Satan zelf, dat je water elektrisch verwarmt, en zorgt voor een torenhoge energierekening, vooral als de huisbaas gekozen heeft voor een cheap-ass model.

Het voordeel van de Durchlauferhitzer is dat je altijd en blitzschnell loeiheet water hebt. Het nadeel is dat het een inefficiënte methode van verwarmen en dus echt takkeduur is.

In je eentje voor een driepersoonshuishouden aan stroom verbruiken is met deze warmwatervoorziening niet ongebruikelijk! Wil je dan langer dan 5 minuten douchen, kun je beter eerst even een hypotheek af gaan sluiten… [Update 2023: dit artikel is geschreven vóór de energiecrisis. Ik ben godzijdank inmiddels allang verhuisd, maar die hypotheek, dat is dus echt geen grap.]

Een huis onder Denkmalschutz

De meeste Altbau in Hamburg staat onder Denkmalschutz. Dat betekent dat je niet zomaar mag sleutelen aan het pand, en je vaak op kosten wordt gejaagd omdat een renovatie op een bepaalde, bij het huis passende manier moet worden uitgevoerd.

Wat dan kenneijk wel zomaar mag, zonder dat je daar Popoklatsch voor krijgt, is het pand gewoon laten verpieteren, zoals men met de Beelitz Heilstätten heeft laten gebeuren, of met de Schiller-Oper in St. Pauli, en wat er nu ook met mijn huis gebeurt.

Er zijn verschillende categorieën Denkmalschutz. Omdat het Denkmalschutzamt het druk heeft, krijgen veel van de Gründerzeithäuser (late 19e eeuw) een soort basisstatus als monument. Naderhand moet dan nog specifiek uitgezocht worden wat het historisch belang van het pand is en wat er wel/niet aan gesleuteld is. Voor zover ik begrepen heb (gelet op wat er met mijn eigen huis gebeurt) gaat al dat onderzoek niet erg snel. [Als in: ik heb niet de indruk dat dit ooit gebeurt, tenzij het gaat om een ‘high profile’ pand…]

Ondertussen doet de huisbaas gewoon helemaal niks aan het onderhoud.

Waarom ik toch zo dol ben op die Altbau in Hamburg

Hoewel Operation Gomorrha in 1943 een derde van alle woonhuizen in Hamburg verwoestte en ook in Altona goed zichtbaar is waar de gaten geslagen zijn, staat mijn hele buurt vol met prachtige Altbau-woningen uit de Gründerzeit, gebouwd zo tussen 1850 (sommige nog eerder) en 1900. (Zie ook: historische architectuur in Hamburg.)

Het zijn statige, elegante huizen, met vaak neoclassicistische versieringen aan de gevels. De bouwstijl die in de Gründerzeit in zwang was, Historismus, grijpt terug op klassieke elementen, op de Barok, en op de Renaissance.

En waarom het liefde op het eerste gezicht was bij mijn eigen Altbau-woning in Hamburg

Toen ik mijn woning voor het eerst zag was de renovatie nog in volle gang. Er was net een douche gebouwd, maar er was nog geen nieuwe wc (en dus was er op dat moment helemaal geen wc).

Omdat alle elektra vernieuwd* werd, zaten er overal gaten in de muren en in het plafond. (De werkmannen hebben de dichtgemaakte muren later beplakt met stukjes grijs bouwbehang. Op een witte muur. Met vieze handen, ik bedoel, met authentieke details…)

In de hal hingen honderd lagen behang er als oud vel bij.

Toch was het liefde op het eerste gezicht.

(* ‘vernieuwd’ bleek later ‘ultra-budget gebeunhaasd’ te betekenen – dit terzijde)

Gründerzeit architectuur in Hamburg | Standort Hamburg

Hoge plafonds, grote ramen, mooi uitzicht en aan alle kanten licht: ik heb de hoekwoning en de fraaiste woning in het huis. Alle lagen verf en hout vind ik fascinerend. (Ja, ik weet heus wel dat ik de enige ben die verrukt een half uur de verschillende lagen verf op de slaapkamervloer kan bestuderen…)

Natuurlijk, zonder vochtvreters is het niet te harden in de winter. In de zomer is het zonder ventilatoren (meervoud, ja) ook echt niet te harden. Er dreigt altijd wel iets uit elkaar te vallen. Om te zwijgen van van, nouja, de huisbaas.

Maar… Het geklets en gekraak van het huis vind ik charmant, de geur van het trappenhuis is thuis – behalve als de overbuurman zijn deur recentelijk open gehad heeft, want dan meurt het naar sinds 1974 niet meer gewassen man.

Altbau in Hamburg

From where I stand: Altbau-tegels in Hamburg | Standort Hamburg

Het is een huis met een verhaal en fascinerende bewoners

Het allermooist aan het huis vind ik natuurlijk dat al die lagen verf en hout, al die krassen, al die geluidjes een eigen verhaal hebben.

Een verhaal dat ik beetje bij beetje leer kennen. Begin 20e eeuw was het huis bijvoorbeeld van een Kolonialwarenhändler, die in dezelfde buurt nog twee huizen met winkels had. Op de begane grond van ons huis had hij zijn winkel.

Woest-romantische ideeën heb ik over deze man en zijn familie. Reisde hij ook zelf de wereld over om koffie, suiker en thee van verre te halen? En hoe zijn de twee oude zusters die jarenlang op de eerste verdieping woonden hier terechtgekomen?

En wie is toch die fascinerende man die als Arbeider in het telefoonboek stond, en aanvankelijk slechts één van de kleinere woningen huurde en uiteindelijk, kort na de oorlog, het hele pand kocht of overnam?

Je begrijpt: hier is sprake van pure #Altbauliebe

Ik kan geen Altbau-pand voorbij lopen zonder me af te vragen wie er woonde, wat zich er afgespeeld heeft… Mijn eigen huis, de buurt, het is voor mij een combinatie van speeltuin, openluchtmuseum en detectiveroman. Iedereen in mijn omgeving is er al aan gewend dat ik overal foto’s van neem en altijd een kijkje ga nemen als er een huis gerenoveerd wordt. Never a dull moment dus, hier in Altona!

Bekijk ook: De mooiste historische architectuur van Hamburg

En nu je toch bezig bent, we hebben hier ook de prachtigste baksteenarchitectuur!

Hoe oud is jouw huis?

Deuren in Hamburg: Altbau | Standort Hamburg

Op naar Hamburg!

Zelf de mooiste Altbau van Hamburg bewonderen? Deze pagina helpt je zeker op weg.

Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:

Wil je in Hamburg komen wonen? Lees dan hier verder: verhuizen naar Hamburg, alle tips.

Altbau in Hamburg: Eppendorf

Heb je deze artikelen al gelezen?

18 reacties

Esther 21 maart 2015 - 16:03

Oooh, zo nice. Na jaren in oude huizen te hebben gewoon met lekkende kozijnen, scheve muren en niet-waterpas vloeren hebben wij nu een appartement uit 2002. Ik vind het heerlijk, al zou ik morgen een Art Nouveau pareltje in Brussel willen betrekken.

Antwoorden
Fem 22 maart 2015 - 10:01

Gelukkig kan je art nouveau ook binnen tot leven brengen: van buiten is het huis een doodnormale blokkendoos, maar van binnen is het een parel. Zoiets. 🙂

Antwoorden
Margot 21 maart 2015 - 16:27

Hahaha, ‘Max der Mauerschimmel’! Klinkt meteen een stuk gezelliger als je het een naam geeft 😉

Ik woon in een goed bijgehouden studentenhuis uit de jaren ’80 zonder karakter. Leuk voor nu, maar ik zou later toch liever wonen in een huis met wat meer instant-sfeer.

Antwoorden
Fem 22 maart 2015 - 09:54

Ja, als je dan toch (ongewenst) samenwoont, kun je de ander net zo goed een naam geven 😉 Mijn huisje in Leiden was ook een jaren ’80 ding (maar dan slecht onderhouden trouwens): prima op zich, maar ik ben wel heel blij dat ik hier op dit huis gestuit ben. Hoewel goed bijgehouden natuurlijk wel een bonus is…

Antwoorden
Jenny - ikreis.net 24 maart 2015 - 07:43

Geniaal zo’n oud huis! Mijn huis dateert uit de jaren 60, weinig spannends aan…

Antwoorden
Fem 25 maart 2015 - 08:36

Toch is dat ook alweer 50 jaar oud… is bestimmt ook van alles gebeurd 🙂

Antwoorden
Sanne 25 maart 2015 - 19:26

Mijn huis is uit 1923, het heet De Dageraad, gebouwd als goede woningen voor arbeiders door woningcoöperatie (toen nog) De Dageraad. Een mooie socialistische naam. Helaas liepen tijdens het bouwen de kosten al uit de hand, want de architecten (Michel de Klerk, zelf afkomstig uit een arbeidersgezin met 22 kinderen) wilden geen concessie doen. Mijn huis zit vol met prachtige details, zoals een gedraaide paal in het trappenhuis, ladderramen (kenmerkend voor de Amsterdamse School), kleine ornamentjes onder de traptreden. De buitenkant van het gebouw is een monument. De binnenkant niet, dus daar zitten lekker jaren zeventig-deuren in. Maar ik geniet er elke dag van!

Antwoorden
Fem 25 maart 2015 - 19:55

Jaa! Jullie huis is inderdaad prachtig! En wat ontzettend gaaf dat je dit soort details over het huis weet. Ik word daar dus heel erg blij van. Ben ook nog steeds jaloers op een vriendin in Eppendorf die in haar huis (1908) een oude munt vond…

Antwoorden
Carol 4 januari 2016 - 12:15

En ik ben dan weer heel jaloers op jouw platenspeler! 😉 Jaloers, maar niet afgunstig…

Antwoorden
Fem 5 januari 2016 - 17:24

Anders kom je een avond swingen. Of liever, met een glas wijn in de hand naar de platenspeler kijken, want ik heb haar schoongemaakt, maar nog niet laten fixen 🙂

Antwoorden
Barbara 4 januari 2016 - 10:27

Ik verhuis in maart naar een nieuwbouw woning op de cremon insel. Geen gebouw vol karakter maar het zit om de hoek van Deichstraße waar in 1842 de grote brand van Hamburg begon. Een van de weinige oude straatjes in de binnenstad die de brand heeft overleefd.

Antwoorden
Fem 5 januari 2016 - 17:22

Nog geen gebouw vol karakter, natuurlijk: je gaat er zelf geschiedenis schrijven 🙂 Wel al een buurt met een hele bewogen geschiedenis inderdaad!

Antwoorden
jessie 4 januari 2016 - 11:19

Ons dijkhuis is uit 1880 en dus inclusief schimmels, scheve muren, deuren, en vloeren, evenals meerdere lagen vloer en muurbedekking en slechte bouwoplossingen. Vroeger was het onderdeel van de smidse met in het souterrain (tegenwoordig de keuken) ooit een garage en boven het woonhuis. De voormalige werkplaats is nu het huis van de buren.

Antwoorden
Fem 5 januari 2016 - 17:23

Schön! Zijn eigenlijk de bouwakten enzo er nog en wat is er allemaal in de papieren te vinden? (Ik weet van mijn huis dat ze ‘verloren gegaan zijn bij een brand’)

Antwoorden
jessie 6 januari 2016 - 09:57

Geen idee: wat ik tot nu weet komt bij praatgrage buren die hier al hun hele leven wonen vandaan

Antwoorden
Fem 10 januari 2016 - 19:19

Zulke buren kunnen heel handig zijn 🙂

Antwoorden
Haneveir Hugo 20 februari 2020 - 11:37

Beste,
We zijn momenteel in Horn vanwege een overlijden en we proberen toch ook aangename momenten in het winterse Hamburg te beleven. Dankzij uw prachtige blog is dit al voor een groot deel gebeurd. We hebben ook zo een beetje hetzelfde gevoel, hoe zou dit in de oorlogsjaren geweest zijn. De verhalen die we van mijn stiefvader de laatste dagen gehoord hebben en ook de foto s doen dit gevoel versterken. We zouden graag ook eens een kijkje nemen in een portaal of zelfs in zo een oude woning maar dat zal wel niet lukken zeker?
Een koppel uit Antwerpen voor een allerlaatste bezoek aan hamburg

Antwoorden
Fem 1 maart 2020 - 15:36

Sorry voor de late reactie, ik ben de afgelopen weken ziek geweest. Ik hoop dat het gelukt is ook een aantal mooie momenten in Hamburg te hebben. En mochten jullie toch nog een keer terug willen komen, tijdens het monumentenweekend (Tag des offenen Denkmals) doen enkele huizen en andere bijzondere panden mee en kun je een rondleiding krijgen en binnen kijken. Dat is de beste kans om dit soort panden van binnen te zien.

Antwoorden

Laat een reactie achter

Standort Hamburg is de enige Nederlandstalige blog die helemaal om Hamburg draait. Dé plek dus om tips te vinden voor je stedentrip Hamburg!

© 2012-2023 Standort Hamburg / femina docta. Alle rechten voorbehouden.  

Standort Hamburg gebruikt cookies om de site goed te laten draaien. OK Cookiebeleid