In Hamburg loont het erg om eens omhoog te kijken, ook als je geen Sammy heet.
Als je dat doet, vallen je namelijk een hoop spannende details op die je anders zou missen, zoals oude letters op gebouwen. Ik ben geen hardcore fontfanaat, maar wel een lettervreter. Letters zijn fijn. Oude letteren (in alle opzichten) zijn nog fijner.
In deze post verzamelde ik de oude letteren in St. Pauli.
Ik zou je trouwens aanraden om in Hamburg niet alleen omhoog te kijken, maar vooral ook overal naar binnen te kijken, maar dat is weer een heel ander verhaal.
Jägerpassage Wohlwillstraße
De Jägerpassage aan Wohlwillstraße 22 wordt ook wel ‘Jäpa’ genoemd, want als ergens geen Kurzwort voor bestaat, bestaat het eigenlijk niet.
John Lennon fans kennen de Jägerpassage misschien. Hier werden in 1961 de foto’s geschoten die Lennon in 1975 voor de cover van zijn solo-album Rock ‘n’ Roll gebruikte. Hier is het straatje:
Lipinski, CC-BY-SA-3.0Â (er staan nu helemaal geen gezellige en decoratieve meubels en troepjes meer buiten, vandaar een foto van een ander ipv mijn wat kale fotoi van dit straatje).
Een prima hofje, natuurlijk, maar het gaat ons vandaag nu even niet om John Lennon, maar om de letters bij de passage. De Wohlwillstraße heette voorheen de Jägerstraße, vandaar dat de passage de naam Jägerpassage draagt.
Er zijn twee ingangen en twee met elkaar verbonden straatjes.
De passage heeft best wat meegemaakt. Niet zoveel als de Rote Flora, maar toch: de bestuurders van Hamburg vallen soms helaas in de categorie ‘een beetje dom’, zo ook in dit geval. De huizen in de Jäger-Passage horen tot de oudste sociale woningbouw van Hamburg. Dat is prachtig, zou je denken. In 1977 besloot de stad echter over te gaan tot Entmietung (wat ondanks alles een prachtwoord is!) en vervolgens tot sloop. Dit leidde tot groot protest van een woongroep en een groep Denkmalschützer (van wie onduidelijk is of ze daadwerkelijk bij het Denkmalschutzamt hoorden – lijkt me eigenlijk sterk). In 1982 werd een deel van de noordkant afgebroken, waarop in 1984, toen het zuidelijke deel aan de beurt was, een vereniging werd opgericht (Verein Mieterselbstverwaltung Jägerpassage) die de boel bezette. Een deel van deze bezetters woont er nu nog steeds, zij het inmiddels legaal. De Jäpa is inmiddels een woonproject.
En fris gerenoveerd (2017):
Am Brunnenhof
In deze straat staan heel veel aparte en kleurrijke huizen, waarvan een aantal ronduit naar kitsch neigt. De fraaiste huizen vind je aan het einde van de straat, tegen de Paul-Roosen-Straße aan.
S + J + L, als ik het zo goed lees. Oder?
Het huis op nr. 9 bewijst maar weer dat sommige mensen geen Altbaupand verdienen. Kijk dan, een op zich goed onderhouden pand met bijzondere kleuren en bijzondere details…
… en dan laat de eigenaar dus toe dat er satellietschotels aan de gevel geknutseld worden! Satellietschotels! Daar kun je Plattenbau wellicht nog mee opleuken, maar op zo’n huis… Dat is toch volkomen knots?! Popoklatsch!
Leja-Stift
In de Backsteinbau van de Joseph Leja-Stift wonen nu voornamelijk bejaries die schijnbaar geen interesse in de geschiedenis van hun huis hebben… Mopper.
Enig speurwerk leerde vervolgens dat in de 19e eeuw Hamburger Joden in goeden doen verschillende ‘Wohltätigkeitsanstalten’ en Stiftungshäuser voor behoeftige mensen oprichtten. Eén van die mensen in goeden doen was Benjamin Leja, die zo’n 20 woningen beschikbaar stelde voor ‘Mittellose Personen, ohne Unterschied der Konfession’, in de Große Bergstraße (Altona) en Große Gärtnerstraße (nu Thadenstraße, St. Pauli).
Lijkt me toch best een interessante ontstaansgedschiedenis…
Een geschiedenis die niet verklaart wie dan Joseph Leja is, naar wie de stichting genoemd is. Gelukkig is daar de Zweedse Wikipedia (en Google Translate…), waardoor ik nu weet dat Benjamin Leja een Zweed was die naar het toen nog Deense Altona vluchtte, waar hij rondtrok als reparateur van brillen en verrekijkers, vervolgens weer naar Stockholm terugkeerde en het warenhuis Leja oprichtte (na wat omwegen). Aan het einde van zijn leven keerde hij terug naar Altona, waar hij in 1870 overleed. Joseph Leja was zijn zoon.
Magdalenen-Terrasse
Het opvallendste gebouw in de Lerchenstraße is de Schilleroper, het 19e-eeuwse circustheater dat al jarenlang leeg staat te verpieteren. Iets verderop in de straat, in de richting van de Thadenstraße, spotte ik nietsvermoedend het Magdalenen-Terrasse. Aan het huis te zien uit de tweede helft van de 19e eeuw, met mooie binnenplaats waar ik niet binnenkwam. Verdere info natuurlijk weer nergens te vinden (zucht), maar fraai blijft het.
(Ik ben er een beetje huiverig voor geworden me weer in het Altonaer Stadtarchiv te melden om te graven, en heb daardoor ook een beetje drempelvrees ontwikkeld voor andere Stadtteilarchiven…)
Thadenstraße
Tot slot nog een tweetal juweeltjes uit de Thadenstraße:
Hofje op nr. 108-110
Iets verderop…
… aan de gevel van een Gründerzeithaus uit de late 19e eeuw, heeft iemand anders het voor het zeggen (of krijgt in ieder geval alle credits):
De serie Amsterdamse Oude Letteren van Wim Kalb bracht me op het idee mijn foto’s van oude letteren in Hamburg in een blog samen te brengen.
Op naar Hamburg!
Het beste ontdek je dit natuurlijk allemaal zelf. En dat kan alleen maar betekenen dat een trip naar Hamburg geen gek idee is. Begin hier met je planning.
Meer inspiratie nodig? Geen enkel probleem:
4 reacties
Wat een tof idee voor een blogpost! En wat een mooie letters (en stukjes geschiedenis) in Hamburg 🙂
Tnx! ’t Zijn typisch van die dingen die je elke dag ziet en die daarom eigenlijk niet meer opvallen. En dus juist zo leuk zijn!
Wat een geweldige blog. Ook in Groningen vind ik het eerlijk om omhoog te kijken en dan prachtige gevels te ontdekken of oude letters op de zijkant van een pand (zoals Dekkleden ofzo ;)). Mooi geschreven!
Tnx! Als je nog eens fraaie Groningse gevels op de kiek zet: graag over bloggen! 🙂