Home Emigratie Wat je moet weten over de zorgverzekering in Duitsland

Wat je moet weten over de zorgverzekering in Duitsland

door Fem
Gepubliceerd: Bijgewerkt op

Als je naar Hamburg verhuist, is een Duitse zorgverzekering, een Krankenversicherung, een van de eerste verzekeringen die je nodig hebt. Het systeem verschilt behoorlijk van het Nederlandse en kan best ingewikkeld zijn.

In dit artikel bespreken we wat je moet weten over de zorgverzekering in Duitsland en bij welke instanties je terecht kunt als je advies nodig hebt:

Disclaimer

Let op: Ik ben géén verzekeringsadviseur en kan en wil geen advies geven. Dit artikel bevat mijn eigen ervaringen en speurwerk. Aan het einde van dit artikel vind je een paar handige adressen/instanties waar je terecht kunt als je advies nodig hebt.

Verzekeringsplicht in Duitsland

Iedereen die in Duitsland zijn Wohnsitz heeft, dus als inwoner ingeschreven staat, heeft Versicherungspflicht en moet dus ook een zorgverzekering in Duitsland afsluiten.

Of je verplicht bent een gesetzliche Krankenversicherung af te sluiten (ziekenfonds) hangt af van je werk. Heb je een mini-Job bij een baas (= je verdient in loondienst minder dan € 450 per maand) of ben je bijvoorbeeld Freiberufler/zzp’er, dan ben je niet verplicht een ziekenfondsverzekering af te sluiten. Toch ben je ook dan wél verplicht een verzekering te hebben, bijvoorbeeld via je partner of via je ouders.
Als zzp’er heb je bovendien de optie je vrijwillig bij een ziekenfonds te verzekeren, of om te kiezen voor een particuliere verzekering. 

Dit is slechts kort door de bocht samengevat. Een uitgebreider overzicht van de verzekeringsplicht in Duitsland lees je hier: finanztip.de/gkv/krankenversicherungspflicht.

Particulier of ziekenfonds

In Duitsland heb je ziekenfondsverzekeringen (gesetzlich) en particuliere verzekeringen (privat). Het verschil tussen de twee is vooral belangrijk omdat je als je eenmaal gekozen hebt voor een particuliere verzekering, niet zomaar kunt wisselen naar een ziekenfondsverzekering.

De Gesetzliche Krankenversicherung

Werk je in loondienst en verdien je meer dan € 450 maar minder dan € 4.987,50 per maand, dan kom je in een gesetzliche Krankenversicherung terecht. Dat is dus het ziekenfonds. Je bent verplicht je gesetzlich te laten verzekeren, maar je mag zelf kiezen bij welke gesetzliche Krankenkasse je dat doet.

Wie gesagt kun je je als Freiberufler/zzp’er ook vrijwillig via de gesetzliche Krankenkasse laten verzekeren, ook als je omzet hoger is dan € 4.989,50 per maand.

Valt je gesetzliche Kasse tegen en wil je overstappen op een andere gesetzliche verzekeraar, dan kan dat één keer per jaar.

Alles over de Krankenversicherung

Zou Lucy’s kat goed verzekerd zijn?

De Private Krankenversicherung

Verdien je bij je baas meer dan € 4.50 per maand of € 59.850 per jaar, dan kun je voor een Privatversicherung kiezen, dus particulier. (Maar het hóeft niet.) De premies bij Privatversicherungen liggen aanzienlijk hoger.

De premies worden bovendien nog hoger als je met pensioen gaat, omdat dan het werkgeversdeel wegvalt en je een nog steeds fikse premie overhoudt.

Als je eenmaal particulier verzekerd bent, is het in principe niet mogelijk om op een ziekenfondsverzekering over te stappen.

Privatversicherungen mogen je weigeren

Ook héél belangrijk om te weten: particuliere verzekeraars mogen je weigeren, iets wat een gesetzliche verzekeraar niet kan.
En weigeren doen ze. Als je de afgelopen 10 jaar iets gemankeerd hebt, kun je het helaas in de meeste gevallen gewoon vergeten. “U bent een brandend huis, doej!” Sommige verzekeraars vragen je om een verklaring te ondertekenen waarin je alle artsen met wie je in de afgelopen 10 jaar te maken hebt gehad ontslaat van hun beroepsgeheim (!).

Heeft een Privatversicherung ook voordelen?

Dat klinkt niet héél aantrekkelijk, zo’n private Krankenversicherung… Nee, mijn idee.

Toch zijn er ook voordelen.

Sommige artsen noemen de particuliere verzekeringspasje ook wel een ‘gold card’, en niet voor niets: er zijn praktijken (huisartsen, specialisten, ziekenhuizen) waar je als Privatversicherte sneller aan de beurt bent, en er zijn ook praktijken die alleen patiënten behandelen die particulier verzekerd zijn of alle behandelingen zelf betalen. Bij sommige Kassen heb je ook meer keuze uit artsen, etc. (Het verschilt per verzekeraar).

Meer over de particuliere verzekering lees je op pkv.de

Zorgverzekering afsluiten in Duitsland

Een zorgverzekering afsluiten in Duitsland

Sluit je een zorgverzekering af in Duitsland, dan krijg je van je verzekeraar een bewijs van verzekering, een Versicherungsausweis of Versichertenschein. Hierop staat je verzekeringsnummer, dat ook je Rentenversicherungsnummer / Sozialversicherungsnummer is (pensioen en sociale premies). Goed bewaren dus!

Als je in loondienst bent

Ben je in loondienst? Dan loopt de betaling van zorgverzekering via je werkgever.

Als je je verzekering hebt geregeld, geef je alle gegevens en een kopie van je Verschichtertenschein door aan je werkgever. Deze zorgt er vervolgens voor dat je verzekeringspremie wordt ingehouden op je salaris. Je maakt de premie dus niet zelf aan je verzekeraar over.

Als je een eigen bedrijf hebt

Freiwillig gesetzlich verzekeren als zzp’er

Als Freiberufler/zzp’er ben je in Duitsland niet verplicht om je aan te sluiten bij een gesetzliche Krankenkasse, het mag ook een particuliere verzekering zijn. Je kunt je echter wel freiwillig gesetzlich verzekeren. Ook de premie voor de zelfstandige wordt bepaald op basis van het inkomen.

Het is belangrijk dat je je Steuerbescheid en andere inkomensgegevens tijdig aan de Krankenasse doorgeeft, anders gaat de Krankenkasse uit van het ‘standaardinkomen’ voor zelfstandigen en wordt daarop je bijdrage berekend. Daarmee bedoelen ze stiekem het inkomen dat bij de maximale premie hoort, € 4.989,50 per maand – als je net begint is dat niet grappig, want dan heb je het over een premie van meer dan € 900 per maand.

Omdat je alles zelf moet betalen (want geen werkgeversdeel) kunnen de premies behoorlijk oplopen.

Ben je net begonnen of zet je nog niet zoveel om als zelfstandige, dan kun je een Ermäßigung aanvragen waardoor je minder premie hoeft te betalen. (Houd er rekening mee dat ook dan het tarief nog steeds behoorlijk veel hoger ligt dan in Nederland.)

Elk jaar wordt de premie bekeken aan de hand van inkomensgegevens en zo nodig bijgesteld.

Privatversicherung als zzp’er

Privat verzekeren kan als Freiberufler ook, maar bedenk goed dat je daar niet meer vanaf komt, tenzij je een baan aanneemt waarin je meer dan € 450 per maand verdient en waarmee gesetzliche Versicherungspflicht ontstaat.

Künstlersozialkasse voor kunstige beroepen

Voor zelfstandigen met een ‘kunstig beroep’ is er de Künstler Sozialkasse. Deze organisatie neemt als het ware het werkgeversdeel van een gesetzliche Versicherung over, waardoor de kunstenaar aanzienlijk lagere premies betaalt voor zijn Kranken- en Rentenversicherung (de Rentenversicherung is vergelijkbaar met onze AOW). De hoogte van de bijdrage is een vast percentage van je inkomsten: het wettelijke percentage voor de zorgverzekering is 14%, met de KSK is dat dus 7%. Voor de Rentenversicherung is het 18,6%, met de KSK 9,3%.

Beroepen die in aanmerking komen zijn o.a. acteur, zanger, fotograaf, journalist, vertaler. De lijst is heel breed, maar de selectie is streng, je moet aan allerlei voorwaarden voldoen en een hele berg vragen beantwoorden en formulieren invullen. Houd er ook rekening mee dat de KSK er 3-6 maanden (!) over kan doen om een beslissing te nemen en dat je in de tussentijd ook verzekerd moet zijn. Het beste kies je dan voor een gesetzliche Versicherung, omdat je met een private Versicherung niet meer in aanmerking komt.

Accepteert de KSK je als lid, dan kies je zelf een verzekeraar uit zoals je ook zou doen wanneer je in loondienst zou werken.

Krankengeld

De wettelijke premie voor je zorgverzekering bedraagt 14% van je bruto inkomen, of 14,6% incl. Krankengeld, waarbij je bij ziekte vanaf de 43e ziektedag 70% van je inkomen betaald krijgt van de verzekering. Je werkgever hoeft alleen dagen 1-42 te betalen. Ook als zelfstandige kun je je daarvoor verzekeren (14,6%). Daarnaast kun je ervoor kiezen, zowel in loondienst als wanneer je zzp’er bent, om je aanvullend te verzekeren, zodat je na dag 43 een hoger percentage uitbetaald krijgt. Bij de Verbraucherzentrale kun je meer lezen over het Krankengeld.

Als je studeert of werkloos bent

Studenten tot 25 jaar kunnen meestal gebruik blijven maken van de familieverzekering van hun ouders. Studenten ouder dan 25 jaar verzekeren zich via een Studenten-Krankenkasse. De premies liggen hier lager dan bij de Kassen voor werkenden.

Ben je gesetzlich verzekerd en raak je je baan kwijt, dan loopt je verzekering gelukkig gewoon door: het Arbeitsagentur (quasi het UWV) neemt de premie dan op zich. Dit geldt ook voor zelfstandigen die een (gedeeltelijke) uitkering moeten aanvragen.

Ben je privat verzekerd en verlies je je baan, dan is het iets lastiger. Je hebt geen garantie dat het Arbeitsagentur de volledige premie overneemt en je kunt ook niet zomaar wisselen naar een gesetzliche verzekering. Enkele belangrijke vragen hierover worden op krankenkassen.de beantwoord.

Als je woont in Duitsland en een baan in Nederland hebt

Woon je in Duitsland, maar heb je een contract bij een Nederlandse werkgever, dan kun je je als Grenzgänger laten verzekeren. Je vult daarvoor een E-106/S1-formulier in en blijft dan gewoon premie betalen aan je Nederlandse zorgverzekeraar. Daarvoor krijg je dan echter het Duitse gesetzliche pakket bij een verzekeraar die je zelf uitkiest. Dat is een gunstige regeling, want de Nederlandse basispremie is veel lager dan de premies in Duitsland zijn en er wordt veel meer vergoed.

Kosten van een ziektekostenverzekering in Duitsland

Het kwam al even ter sprake: de ziektenkostenverzekering in Duitsland kost meer dan die in Nederland. De premies worden berekend op basis van je inkomen.

Waaruit bestaat de premie voor je Duitse zorgverzekering?

Je verzekering bestaat altijd uit deze onderdelen:

  • Krankenversicherung (14%)
  • Pflegeversicherung (3,05% of 3,4% als je ouder bent dan 23 en géén kinderen hebt*
  • Zusatzbeitrag: varieert per zorgverzekering**

Optioneel:

  • Krankengeld (0,6%)

*De Pflegeversicherung is verplicht en hoort automatisch bij je gesetzliche zorgverzekering. Ben je privat verzekerd, dan moet je apart een Pflegeversicherung afsluiten. Met deze verplichte verzekering heb je bijvoorbeeld recht op thuiszorg als je daar een indicatie voor krijgt. Lees bij het Bundesministerium meer over de Pflegeversicherung.

**De premie van 14% is voor de meeste verzekeraars niet kostendekkend. Daarom rekenen de Krankenkassen ook een Zusatzbeitrag, een toeslag. De percentages hiervoor wisselen per jaar en zeker ook per zorgverzekeraar. Dit kan gaan om 0,5%, maar ook om 1,7%. 

Premie zorgverzekering in loondienst

Ben je in loondienst dan worden premies op je salaris ingehouden. Je betaalt de premie dus niet zelf aan de ziektekostenverzekeraar. Dit geldt zowel voor de gesetzliche Versicherung als voor de Privatversicherung. De premie is een vast percentage van je bruto-inkomen (14% of 14,6% incl. Krankengeld).

Bij de gesetzliche Versicherung worden doktersrekeningen direct verrekend met de zorgverzekeraar. Bij de particuliere verzekering is ontvang je meestal zelf de doktersrekeningen en moet je ze declareren bij je verzekeraar.

Premie zorgverzekering voor zelfstandigen

Ook voor zelfstandigen wordt de premie berekend op basis van 14% van het inkomen, en zeker als je net begint met ondernemen kunnen de bedragen je naar adem doen happen, want als zzp’er heb je natuurlijk geen werkgevers deel (tenzij je bij de KSK zit, zie boven).

Als je de minimumbijdrage niet kunt betalen, kun je premieverlaging aanvragen. Houd er rekening mee dat je ook dan fors meer betaalt dan in Nederland, en dat je de verzekeraar ieder jaar moet voorzien van actuele omzet- en inkomstengegevens, op basis waarvan de premie wordt aangepast. (Dit laatste moet sowieso: je moet elk jaar je inkomen opgeven bij de vezekeraar.)

Stijgen deze kosten tot in het oneindige door? Nee. Is je omzet-minus-aftrekposten hoger dan € 4.987,50 per maand of € 59.850 per jaar, dan betaal je de maximale bijdrage. Het voorbeeld van de TK hieronder laat zien hoe die voor 2023 is opgebouwd:

Is je omzet-minus-aftrekposten dus € 70.000 of drie ton per jaar, dan maakt dat voor de zorgpremie geen verschil.

Eigen risico

Misschien ben je een beetje ontmoedigd geraakt door dit hele verhaal, want zorgverzekeringen kosten in Duitsland een behoorlijke bom duiten.

Daar staat gelukkig ook iets tegenover: bijna alles wordt vergoed. Een eigen risico is er niet. Sommige medicijnen moet je (deels) zelf betalen (Rezeptgebühr), voor behandelingen als psychotherapie, fysio en ergotherapie is er een eigen bijdrage per recept, waarbij de eigen bijdrage voor bijv. zes of tien sessies altijd minder is dan de totale kosten voor één sessie. Anticonceptie wordt vreemd genoeg alleen in uitzonderingsgevallen vergoed, maar verder zit eigenlijk alles in het basispakket (zelfs de tandartscontrole) (maar wel alléén de controle, d.w.z. ‘in de stoel gaan zitten en je mond open doen’).

Hoe kies je een Duitse zorgverzekering?

Het basispakket is dus heel uitgebreid, maar elke verzekeraar biedt daarbovenop nog iets extra’s (denk bijvoorbeeld aan uitgebreidere buitenlanddekking, inentingen voor op reis, homeopathie, etc.). Bij particuliere verzekeraars helemaal. Je kunt hier de verschillende verzekeraars met elkaar vergelijken:

Focus.de zette de beste ziekenfondsverzekeraars voor 2021 op een rij: Der große Krankenkassen-Vergleich 2021

In Hamburg hebben de meeste verzekeraars (zo niet alle) een kantoor waar je langs kunt gaan voor advies. Ik ben zelf, als Freiberuflerin, freiwillig gesetzlich verzekerd bij de Techniker Krankenkasse (TK). Dat ging niet zonder slag of stoot, zoals je hier kunt teruglezen: Maar dan heb je ook wat.

Voor mij is het de TK geworden omdat deze verzekeraar

1) me door kennissen werd aangeraden,
2) een kantoor heeft in Altona (tsja, voor mij nu eenmaal handig…) en
3) sterk is in het vergoeden van intentingen voor als je op reis gaat (nu niet meer zo belangrijk voor me, maar toen wel)
4) sowieso een verzekering is die over het algemeen niet moeilijk doet over behandelingen waarvoor een arts/therapeut een aanvraag moet indienen

Ik woon sinds begin 2013 in Duitsland en ben tevreden over de TK – ik heb er nooit last van gehad dat mijn verzekeringspasje geen ‘gold card’ is.

Eerste hulp bij het kiezen van de juiste verzekering: waar kun je terecht?

Dat was nogal een berg info, en ik kan me voorstellen dat het niet in één keer behapbaar is. De meeste Duitse websites proppen ook zoveel mogelijk info op één pagina, dus het is niet gek dat je door de bomen het bos niet ziet. Ik raad je zeker aan zo goed mogelijk onderzoek te doen voor je een beslissing neemt en je te laten adviseren als je er niet goed uitkomt. Zoals gezegd ben ik géén verzekeringsadviseur en kan en wil ik je dus niet adviseren. Maar ik kan je wel deze organisaties tippen:

  • De Verbraucherzentrale Hamburg (de Consumentenbond) kan je raad geven over alle mogelijke verzekeringen.
  • De Evangelische Auslandsberatung e.V. is gespecialiseerd in EU-burgers die naar Duitsland verhuizen en maken je als buitenlander snel wegwijs. Ik heb ze al eens eerder aanbevolen op mijn blog: ik heb zelf veel aan ze gehad toen ik mijn verzekeringen afsloot.

Eerste hulp bij je emigratie naar Hamburg

Al mijn emigratietips, van de huizenjacht tot het vinden van een baan en alles ertussenin vind je hier: Alles over emigreren naar Duitsland.

Veel succes en gezondheid gewenst!

Krankenversicherung afsluiten

* veel werkgevers zijn hier nogal schurkerig in: voor hen is het gunstiger om mensen op mini-jobbasis aan te nemen, omdat ze dan zelf ook geen premies hoeven af te dragen. Hebben ze dus werk voor een gering aantal uren beschikbaar, dan zullen ze ervoor zorgen dat het onder de magische grens van € 450 per maand blijft, zodat voor deze banen geen verzekerplicht ontstaat.

Heb je deze artikelen al gelezen?

Laat een reactie achter

Standort Hamburg is de enige Nederlandstalige blog die helemaal om Hamburg draait. Dé plek dus om tips te vinden voor je stedentrip Hamburg!

© 2012-2023 Standort Hamburg / femina docta. Alle rechten voorbehouden.  

Standort Hamburg gebruikt cookies om de site goed te laten draaien. OK Cookiebeleid