Het is een van mijn levensdoelen om bevriend te raken met iemand die in de straat ‘Schwübb’ woont en dat adres dan op kerstkaarten te kunnnen schrijven. Voor ‘Beim Kugelwechsel’ doe ik het ook.
Hamburg heeft een slordige 8.800 straten en pleinen. Een aanzienlijk deel daarvan heeft een bijzondere straatnaam die je doet grinniken of op z’n minst een wenkbrauw doet optrekken.
Na het lezen van deze curieuze straatnamen ga je waarschijnlijk zelf ook op zoek naar een penvriend in Hamburg 😉
De fraaiste straatnamen van Hamburg
De Hamburgers gaven hun straten al heel vroeg namen. Het praat toch wat makkelijker, hè. Geen enkele naam lag echter vast en iedereen had z’n eigen interpretaties en associaties. Tel daarbij op Hamburg als havenstad mensen van over de hele wereld over de vloer had en je begrijpt dat het een janboel werd met de straatnamen van Hamburg.
Het gebeurde bijvoorbeeld nogal eens dat dezelfde straat meerdere namen had of dat een straat meerdere keren van naam wisselde. Begin 19e eeuw besloot de stad daarom straatnamen toch maar vast te leggen.
(Ik onderdruk hier een grap over de Deutsche Post…) (Maar echt, ik bijt heel hard op mijn tong, na het zoveelste vermiste poststuk… adem in, adem uit…)
Van veel straatnamen is de herkomst inmiddels niet meer te achterhalen. Sommige zorgen bovendien voor verwarring en onenigheid onder historici (moet je niet willen). Nieuwbouwstraten in Hamburg krijgen tegenwoordig wat minder spannende mee. Maar we hebben nog genoeg bijzondere straatnamen over. Bijvoorbeeld deze:
Venusberg
Zo dicht bij St. Pauli verwacht je bij de naam ‘Venusberg’ misschien iets enorm spannends met bordelen of romantiek. Helaas, niets van dat alles is het geval. Deze straatnaam zou kunnen komen van ‘Feindsberg’, omdat ooit de Deense koning hier bivakkeerde. Een andere, ook weinig opwindende, mogelijkheid is ‘veenberg’, voor berg aan een moerasgebied.
Om deze teleurstelling te verwerken duik je beter het Portugiesenviertel en ga je ergens lekker eten.
Is het je toch naar spanning en sensatie, dan kun je altijd alsnog St. Pauli in wandelen.
Venusberg, Neustadt | Google Maps
Nöpps
Ik raak spontaan enorm in mijn nopjes van deze naam, ook al is het een weinig spannend straatje in een buurt waar verder ook niets te doen is. Nöpps is allerdings een prachtig woord voor ‘kleine heuvel’.
Hoewel er geen drol te beleven is, heeft het straatje wel een eigen Wiki-pagina, en staat er het Haus Sandtmann, het door hemzelf ontworpen woonhuis van architekt Horst Sandtmann. (Ik vind het helaas spuuglelijk. Maar goed. Smaken verschillen enzo…)
Nöpps, Marienthal | Google Maps
Knochenhauertwiete
Deze straat duikt al in 1248 in oorkonden op, toen nog als ‘Knochenhauerstraße’. Sinds 1939 heet het Knochenhauertwiete. De slachters die hier woonden, werden ‘Knochenhauer’ genoemd. Bottenhakkers, jawohl.
Om de hoek vind je het Hamburger Rathaus en (iets verderop) de Alsterarkaden.
Knochenhauertwiete, Altstadt | Google Maps
Mellin-Passage
Gesproken over de Alsterarkaden, dit is een mooie gelegenheid om de Mellin-Passage weer even onder de aandacht te brengen!
Deze prachtige passage tussen de Neuer Wall en de Alsterarkaden is de oudste en mooiste passage van Hamburg. Hij dateert van 1864 en is vernoemd naar banketbakker Mellin. Als je de jugendstilpassage bewonderd hebt, ga je boeken kopen bij Felix Jud en Syrisch eten bij Saliba.
Mellin-Passage, Alststadt | Google Maps
Durchschnitt
Woont hier Jan Modaal naast de Familie Doorsnee? Het is een naam die tgenwoordig juist door zijn alledaagsheid opvalt, maar die waarschijnlijk bedacht is door een wat pragmatisch aangelegde ambtenaar. Het is een dwarsstraat tussen de Bundesstraße en de Grindelallee, vandaar…
Eenrichtingsverkeer (Einbahnstraße), kinderkopjes op de weg, Altbau uit de late 19e eeuw afgewisseld met baksteen uit de jaren ’50. Zo’n straat waarvan we er wel meer hebben in Hamburg.
Je bent hier niet ver van Abaton, een van de leukste bioscopen in Hamburg (waar je films in niet-nagesynchroniseerde vorm kunt kijken!). Een stukje de andere richting op zit het Zoologisches Museum, waar je gratis naartoe kunt. (Aanrader, trouwens!)
Durchschnitt, Grindelkwartier | Google Maps
Jungfernstieg
In de 19e eeuw was dit dé plek waar ouders op zondagmiddag hun ongetrouwde dochters (‘Jungfern’) rondparadeerden in de hoop een nette meneer te treffen.
Tegenwoordig lijkt me de kans om een geschikte echtgenoot aan de Jungfernstieg te vinden nagenoeg nihil, maar wie weet, misschien slaat er een vonkje over boven een Glühwein op de kerstmarkt aan de Jungfernstieg: Weißer Zauber!
Jungfernstieg, Altstadt | Google Maps
Schwübb
Schwübb, dat klinkt als iemand die een avondje uit geweest is, iets te diep in een glaasje gekeken heeft en niet helemaal in een rechte lijn meer naar huis kon komen… Iets van zwalken zit wel in de naam: deze straat in Lokstedt is vermoedelijk genoemd naar de weilanden die om een beekje meanderden (of het beekje meanderde door de weilanden, net hoe je het bekijkt).
Ben je hier toevallig in de buurt, dan kun je een paar straten verderop aapjes gaan kijken in Tierpark Hagenbeck.
Schwübb, Lokstedt | Google Maps
Palmaille
Het was zo’n mooi idee: een lange allee, speciaal om ‘Paille-Maille’ te spelen (een soort cricket), omzoomd met lindebomen. Graaf Otto von Schauenburg had het in Frankrijk gezien, vond het fantastisch en hoopte zijn paille-maille-baan te kunnen verhuren aan spelers van over de hele wereld. Hij gaf er in 1638 een flinke bom duiten aan uit, maar niemand in Hamburg zat op dit spel te wachten. Na zijn dood korte tijd later (hij werd mogelijk vergiftigd) werd de lange straat gebruikt om touwen te vlechten, net als de Reeperbahn.
Nu is Palmaille een sjieke straat, met statige (Altbau-)huizen en een groene strook om te flaneren. Dit hebben we te danken aan Christian Detlev Graf von Reventlow, die aan het begin van de 18e eeuw de herinrichting van de straat ontwierp. Aan het begin van de straat kun je zien hoe ooit het cricketspel (niet) gespeeld werd.
Vanaf Palmaille ben je zo bij het Altonaer Balkon. Daar heb je goed uitzicht op de Elbe, en kun je naar beneden lopen om langs de Elbe naar Museumshafen Oevelgönne te wandelen.
Palmaille, Altona-Altstadt | Google Maps
Geef toe, op zich geen slecht idee…
Beim Kugelwechsel
Toch nog wat spanning en sensatie! Deze naam herinnert namelijk aan een duel tussen General-Major Otto Rantzau en Oberst Josias Breide. In 1698 gingen ze elkaar met pistolen te lijf. Waarom het ging is niet duidelijk, maar Rantzau werd in de borst geraakt en legde uiteindelijk het loodje.
Na zo’n spannend verhaal is het straatje zelf helaas een beetje een teleurstelling…
Beim Kugelwechsel, Poppenbüttel | Google Maps
Beim Schlump
Als ik deze straatnaam hoor, dan denk ik aan rood-wit-gestippelde kaplaarzen die door de blubber zwoegen en zompige geluidjes maken. Scchhllllumppp, scchhllllumppp. En dat klopt ook wel, want ‘Schlump’ is Nederduits voor een modderig en moerassig gebied.
Natte voeten hoef je hier gelukkig niet meer te krijgen. Wel ben je niet ver van Jimmy Elsass, waar je goede Flammkuchen kunt eten, en de Katers Köök bevindt zich ook op een Katzensprung van U-halte Beim Schlump. (Kaffee, Kuchen, katten aaien!) Loop je de andere kant op, dan kom je vanzelf bij Hadley’s uit, waar je zomers in de tuin een fijn glaasje van het een of het ander kunt proosten.
Beim Schlump, Eimsbüttel | Google Maps
Ellenbogen
Tsja, soms heb je gewoon je dag niet. Zo ook de ambtenaar die de straat ‘Ellenbogen’ zijn naam gaf. “Ach, ja, lijkt wel een beetje op een elleboog, doe maar.” Zo moet het ongeveer gegaan zijn.
Fantasieloze naam, uitermate fantasierijke elleboog, als je het mij vraagt (de mijne zien er in elk geval anders uit). Voor zover ik weet is er geen straat die ‘Knie’ heet, trouwens.
Anyhow, je ziet wel goed op het kaartje hoe ver je vanuit Ellenbogen naar Hadley’s moet lopen voor een wijntje of een Franzbrötchen!
Ellenbogen, Eimsbüttel | Google Maps
Duschweg
Een straat waar alleen frisgedouchte mensen wonen? Of een straat waar Hamburgs douche bags wonen? Ook hier is de herkomst van de straatnaam wat minder opwindend dan je zou hopen… De Duschweg in Altona-Nord is vernoemd naar de dichter Johann Jakob Dusch (1725-1787). Hij schreef komische leerdichten en komische epische vertellingen.
Duschweg, Altona Nord | Google Maps
Rutschbahn
Deze straat lag vroeger nog een stukje buiten Hamburg. Er stond een herberg waar Hamburgers in het weekend graag kwamen ontspannen. Een van de attracties van deze herberg was de grote glijbaan (‘Rutschbahn’) op het terrein. De herberg heette dan ook ‘Zur Rutschbahn’ en in 1874 kreeg de straat de naam Rutschbahn.
Rutschbahn, Grindelkwartier, Rotherbaum | Google Maps
Meer bijzondere straatnamen, in Hamburg en daarbuiten
- Eervolle vermeldingen verder nog voor de Irrweg (Marmstorf), Elfenwiese (Marmstorf), Raboisen (Altstadt), en Rüümk (Langenhorn).
- In Stellingen is een wijkje waarvan de straten vernoemd zijn naar de Kinderen van de Bullenhuser Damm, 20 joodse kinderen die op de valreep door de nazi’s zijn vermoord.
- Stellingen heeft ook een sprookjeswijk, met een Dornröschenweg is en een Rumpelstilzchenweg.
- Boekentip: Die Hamburger Straßennamen. Woher sie kommen und was sie bedeuten. Komplett von A bis Z, Horst Beckerhaus
- Als je het boek uit hebt, kun je je kennis van de straatnamen in Hamburg testen in de Hamburg straatnamenquiz.
- Voor een wonderland hoef je niet per se naar een kerstmarkt en ook niet naar Miniatur Wunderland. Je kunt gewoon naar een van deze sprookjesachtige straten gaan en je laten kussen door een elf/prins/kikker: Die 11 märchenhaftesten Straßennamen Hamburgs.
- Andere Duitse steden kunnen er ook wat van. Wat dacht je van de Tittentasterstraße in Wismar? Je vindt er meer bij focus.de: Die skurrilsten Straßennamen in Deutschland.
Op naar Hamburg!
Kom je ook naar Hamburg, dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je er zo! Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:
