Het gaat bijna nergens anders meer over, corona hier, corona daar. Niet alleen ons dagelijks leven staat op z’n kop, ook ons taalgebruik. Net als in Nederland zorgt de coronacrisis in Duitsland voor een hoop nieuwe woorden.
Tijd dus voor een bescheiden Duits coronawoordenboek! (Aanvullingen altijd welkom!)
die Alltagsmaske
Het wordt al een tijdje aangeraden en vanaf 27 april is het verplicht: Maske auf in het ov, en in Hamburg ook in winkels. Voor huis-tuin-en-keuken gebruik werden aan het begin van de coronacrisis “Alltagsmasken” aangeraden.
Laat je trouwens niet foppen door het woord “Alltagsmaske”. Alltag betekent gewoon dagelijks leven, dus voor huis-tuin-keuken gebruik, niet dat dit soort maskers geschikt zijn om ‘de hele dag’ te dragen. (Dat zijn ze ook echt niet, ademen door een stuk textiel blijft prut.)
Zie hier alles over de mondkapjesplicht in Duitsland.
das Balkonkonzert
Een van de gezelligere woorden in ons Duitse coronavocabulaire! Festivals en concerten zijn afgelast, cafés zijn dicht, dus gaan we op andere manieren op zoek naar entertainment. Al snel werd het Balkonkonzert en het balkonsingen uitgevonden. (OK, in Italië, maar het waaide al snel ook naar Hamburg.)
Niet alleen buren onderling, ook artiesten gebruiken hun tuin of balkon als podium. Eimsbüttel heeft zelfs zijn eigen Rod Stewart. Soms trekken de balkonconcerten zo veel bekijks op straat dat de politie alsnog moet ingrijpen.
die Coronaparty
Er zijn altijd lieden die het niet willen begrijpen en die per se door willen partyen. 🙁 De politie moet regelmatig partijtjes opbreken.
Soms bellen de buren de politie omdat ze een vette party vermoeden die niet plaatsvindt, zoals in een Rostocker nachtclub, die de politie met 15 man sterk bestormde. Vette beats waren er zeker te horen, maar de bijbehorende party vond bij clubgangers thuis plaats: het enige dat de politie aantrof was een eenzame dj die bezig was met een livestream…
die Exit-Strategie
De Exit-Strategie, daar kijkt iedereen reikhalzend naar uit: wanneer worden De Dingen weer normaal? Welke versoepelingen eventueel mogelijk zijn, hangt af van de Inzidenz.
die Inzidenz
Onder de Inzidenz wordt het aantal besmettingen op 100.000 mensen in een bepaalde Kreis. Het streefcijfer is een stabiele Inzidenz van 35-50 besmettingen per week op 100.000 mensen in een Kreis.
*Update april 2021: het is al weer lang geleden dat we de 50 in beeld hebben zien komen… Inmiddels zijn er versoepelingen bij een stabiele Inzidenz onder de 100, maar momenteel zit alles daar helaas ruimschoots boven en zitten we weer in lockdown.
das Geisterspiel
Tot groot verdriet van velen ligt ook het voetbal geheel stil. De DFB wil dat de Bundesliga snel weer aan de bal kan, bijvoorbeeld door spelers elke drie dagen op corona te testen. Eventuele wedstrijden zouden dan wel “Geisterspiele” worden, dus wedstrijden die zonder publiek gespeeld worden.
die Husten- & Nies-Etikette
Och, Leude, de treurnis die dit woord opwekt… Maar goed: hoesten en niezen doe je volgens etiquette: in je elleboog en zeker niet in je handen. En eigenlijk hoor je in het openbaar dit soort dingen überhaupt niet te doen, want heb je verkoudheidssymptomen, dan blijf je thuis. (Maar goed, het is ook hooikoortsseizoen… :/)
der Klorollenhamsterer
Van de ene op de andere dag waren alle pleerollen uitverkocht omdat Klorollenhamsterer hun slag hadden geslagen. De desinfecterende zeep verdween trouwens ook in rap tempo hun winkelwagentjes. Vreemd genoeg gingen ook de muesli en mayonaise hard…
Inmiddels wordt er niet meer gehamsterd, maar in alle winkels hangen nog wel briefjes waarop staat dat je wc-papier alleen in “haushaltsüblichen Mengen” mag kopen. Eén pak pleepapier per persoon per keer!
die Kontaktsperre / das Kontaktverbot
Even gezellig bij iemand op bezoek gaan is er al een tijd lang niet meer bij: in Hamburg geldt een Kontaktverbot. Zowel binnen als buiten mag je je met niet meer dan één ander iemand van buiten je eigen huishouden ophouden, op anderhalve meter afstand. (Stand april 2021, regel afhankelijk van de Inzidenz.)
Er geldt trouwens ook een Reiseverbot: je mag zonder dringende reden je eigen Bundesland niet verlaten, laat staan naar het buitenland reizen.
Dit zijn de twee woorden die we hopelijk zo snel mogelijk weer in de ban kunnen doen (pun intended…), want dit vind ik het aller naarst aan de hele corona-ellende. (Hoewel ik ook wel weer naar de kapper wil.)
(Hier mogen we trouwens best even op schelden, vind ik. Deze Duitse scheldwoorden komen goed van pas.)
die Öffnungsdiskussionsorgie(n)
Er kwam op 20 april 2020 een klein beetje speelruimte doordat kleinere winkels de deuren weer mochten openen. Prompt ging iedereen los op Lockerungen en andere bewegingen richting het normale leven.
Angela Merkel reageerde scherp op deze roep om meer versoepelingen: het evenwicht is wankel, als we nu onvoorzichtig zijn, komt er dadelijk opnieuw een grote uitbraak. Ze waarschuwde voor Öffnungsdiskussionorgien. Prachtwoord, en ook een geheel terechte zorg, maar het kwam bij veel media niet zo lekker aan.
die Spuckschutzscheibe
Boodschappen doen is tegenwoordig een expeditie, man, man. Handen wassen, mondkapje op, niet aan gezicht zitten, niet aan gezicht zitten, niet aan gezicht zitten. Boodschappenlijst in de aanslag, alleen met wagentje in de supermarkt en altijd in je eentje. Creatief slalommen tussen de schappen en bij voorkeur onder de € 25 boodschappen doen zodat je alleen je pasje langs het pinapparaat hoeft te wapperen.
Tussen de rijen staan schermen en ook de kassière zit achter een plastic wand met een gat erin, ofwel, een Spuckschutzscheibe. (Probeer het woord zonder al te veel consumptie uit te spreken 😉 )
(Bij thuiskomst natuurlijk weer handen wassen, en dan pas kapje afzetten (aan de hengsels) en kapje in de kookwas gooien, om het ritueel af te sluiten. Vervolgens fles wijn openen.)
Haast uitgestorven woorden maken een comeback en jargon duikt in Umgangssprache op
“Quarantäne” is daar een voorbeeld van, maar ook de door allen gevreesde “Ausgangssperre”, waar het in Hamburg gelukkig niet van gekomen is. (Update april 2021: wegens aanhoudend hoge Inzidenz hebben we inmiddels een avondklok van 21 u tot 5 u.)
En wat dacht je van “exponentielles Wachstum”, en “Triage”? Daar hadden we het vroeger toch echt nooit over bij de koffieautomaat… (Maar goed, laten we wel wezen, wie staat er tegenwoordig nog bij de koffieautomaat…)
Er vliegt ons ook nogal wat Engels om de oren
En dat zijn we in Duitsland eigenlijk niet zo gewend. Maar ook hier werkt iedereen zoveel het kan in zijn “Homeoffice” (één woord ja), doen we aan Homeschooling en social Distancing en zitten we algemeen in een Lockdown. Ook Shutdown komt soms om de hoek kijken.
Ook mijn nieuwe collega Sunje is goed voorbereid…
Opvallend afwezige woorden in het Duitse coronawoordenboek
Hoewel we ons ook hier naar een ‘nieuw normaal’ bewegen (serieus, ik ga de eerstvolgende die de uitdrukking in de mond neemt een mep verkopen, blergh) en afstevenen op een “anderhalfmetersamenleving”, ben ik het woord “Anderthalb-Meter-Gesellschaft” tot nu toe alleen tegengekomen in Duitse berichten over Nederland en België, ook al houden we hier ook afstand.
Ook hier heb je wappies die politie of voorbijgangers opzettelijk in het gezicht hoesten en dan roepen dat ze corona hebben, maar het begrip “Coronahuster” heb ik nog niet voorbij zien komen.
En hoewel hier ook iedereen onderhand met een coronakapsel rondloopt, heb ik “Coronafrisür” ook nog niet echt gehoord.
Ga d’r maar aan staan: coronataal in persconferenties
Hoe informeer je de bevolking en maak je iedereen bewust van de noodzaak van de maatregelen zonder dat overal paniek uitbreekt? Welke woorden gebruik je dan, en welke woorden gebruik je bewust niet? Waarom vermijdt Angela Merkel een woord als “Ausgangssperre” en gebruikt Markus Söder (Beieren) het juist wel? Taalwetenschapper Ekkehard Felder vertelt in dit artikel in de Badische over de invloed van woordkeus bij persconferenties.
Het Nederlandse coronawoordenboek telt volgens de NOS al 700 woorden. Zo veel heb ik er in het Duits nog niet gehoord, maar ik heb er ongetwijfeld ook een boel gemist. Ben je zelf nog een mooi nieuw woord tegengekomen dat een plekje in het Duitse coronawoordenboek zou moeten hebben? Geef een gil!
Hamburg en de coronacrisis, zo zit het en zo wordt het toch nog leuk in de quarantaine
Lees hier meer over alle coronamaatregelen in Hamburg.
En hier heb je wat fijn lockdownentertainment!
- 9 romans over Hamburg
- spannende Duitse Krimis die je gelezen moet hebben
- 9 podcasts uit Hamburg
- weet je wat, zet voor de zekerheid gewoon mijn podcast-collectie in je playlist!
- 100 dingen die je in Hamburg gedaan moet hebben (om alvast wat inspiratie op te doen)
Ga weg met je Duitse coronawoordenboek, ik hoor liever leuke Duitse woorden!
Leer je liever wat mooie Duitse woorden in plaats van dit Duitse coronavocabulaire (logisch!), dan kun je hier verder lezen:
- De mooiste Duitse woorden van 2019
- 11 wunderbare uitdrukkingen voor op een feestje
- Lievelingswoorden van 2018
Bleibe gesund!
