Home Ontdek Hamburg Nog altijd onopgelost… de Hamburger Trümmermorde

Nog altijd onopgelost… de Hamburger Trümmermorde

door Fem
Gepubliceerd: Bijgewerkt op

Hamburg, januari/februari 1947
Zo kort na de oorlog liggen hele wijken van Hamburg nog in puin. De temperatuur ligt rond -20°C, de Hamburgers dreigen dood te vriezen en ze hebben honger.

Ook dumpt een moordenaar vier lichamen tussen het puin van de verwoeste huizen. Al snel vraagt heel Hamburg zich af: wie is deze ‘Trümmermorder’ en wie zijn zijn slachtoffers?

Hamburg, januari 2021
Deze winter doet malle dingen. Vandaag was het 10°C boven nul, vorige week lag er nog sneeuw. Bovendien zitten we midden in een strenge lockdown. Wie er in die bibberkoude winter van ’47 vermoord zijn weten we nog steeds niet. En omdat we misschien toch wat meer tijd overhebben omdat we niet naar kantoor hoeven te treinen of bussen, heb ik het graag vandaag met je hebben over de Hamburger Trümmermorde.

Hamburg, 1947, Bundesarchiv, Bild 183-V00294-3 / CC-BY-SA 3.0

De Hamburger Trümmermorde, 1947

Terug naar een verwoest Hamburg, hartje winter 1947.

Spelende kinderen vinden in het puin een dode vrouw. Ze is naakt.

De puinhoop (letterlijk) die Hamburg op dit moment is, is voor de meeste mensen een nachtmerrie. Voor spelende kinderen heeft zo’n puinlandschap zo zijn eigen avonturen. 

Op 20 januari, een maandag, vindt een groepje kinderen ravottend tussen de brokstukken aan de Baustraße (niet ver van Bahnhof Landwehr) het lichaam van een jonge vrouw (18-22 jaar oud geworden).

Ze is niet van honger omgekomen. In tegendeel, ze ziet er voor 1947 opmerkelijk gezond uit. Ook is ze naakt en duidelijk met een snoer of kabel gewurgd. Was het een roofmoord?

Sporen zijn er zo goed als niet.

De politie staat voor een raadsel en plaatst de volgende oproep in de krant:

Polizei Hamburg
Hamburg, den 21. Januar 1947
Mädchenmord in St. Georg


In St. Georg wurde am Montag nachmittag im Trümmergelände eines Industriegrundstückes an der Baustraße die nackte Leiche eines jungen Mädchens gefunden. Nach Ansicht der Mordkommission muß die Frau in der Nacht zum Montag erdrosselt und in die Trümmer geworfen worden sein. Es handelt sich um eine schlanke, mittelblonde, gepflegte Frau mit halblangem Haar, blauen Augen und vollständigen Zähnen, die eine Blinddarmoperation durchgemacht hat. Die Hamburger Polizei bittet, sofort die nächste Dienststelle zu benachrichtigen, falls irgendwo ein junges Mädchen der beschriebenen Art vermißt wird.

Foto: Staatsarchiv Hamburg

Er worden drie andere slachtoffers gevonden, ook zij zijn onbekleed

Nog voor iemand bij de politie goed en wel diep in kan ademen wordt op 25 januari een tweede slachtoffer ontdekt. Dit keer gaat het om een man (65-70 jaar oud) die gevonden wordt in wat er over is van een huis aan de Lappenburgsallee in Eimsbüttel. Ook hij is weldoorvoed en naakt, en ook hij is gewurgd. Niet ver van het lichaam wordt een wandelstok van bamboe gevonden.

En hier houdt het niet op met de ontdekking van stoffelijke overschotten. Op 1 februari wordt in een liftschacht van een gebombardeerde matrassenfabriek in Rothenburgsort een meisje van ongeveer 8 jaar gevonden. Ook voor haar geldt: gezond, weldoorvoed, naakt, gewurgd.

Op 12 februari wordt in Hammerbrook het laatste slachtoffer gevonden. Het is een vrouw van 30-35 jaar oud. Ook zij is gezond, weldoorvoed, naakt, gewurgd.

Vier slachtoffers, maar wie het zijn, weet niemand.

Niemand weet wie de slachtoffers zijn

Nergens zijn er namlijk mensen als vermist opgegeven die ook maar iets met deze vier slachtoffers gemeen hebben. De politie hangt overal posters op, meer dan 50.000 stuks, niet alleen in Hamburg.

Er wordt een beloning van 5.000 en later 10.000 Reichsmark + 1.000 sigaretten uitgeloofd voor tips, wat voor deze tijd zeker geen kattenpis is.

Maar niemand komt.

Er is geen buur, geen familielid, zelfs geen tandarts die ook maar iets van deze vier mensen weet. De jonge vrouw die als eerste gevonden is heeft een blindedarmoperatie ondergaan. Ziekenhuizen worden gevraagd, maar niemand weet iets. Er wordt gezocht naar mensen die hun voedselbonnen niet geind hebben, maar niets brengt de politie bij de identiteit van de slachtoffers.

A.W. Niemeyer GmbH, Holstenkamp 58, 22525 Hamburg / ges. Vertreter: Michael Ortmüller (PhGesGf), CC BY-SA 3.0

In allen Fällen handelt es sich um Menschen in gepflegtem Körperzustand, die offenbar gut bekleidet waren. Darum muß auch jedes Angebot von Wäsche, Kleidern, Pelzmänteln und Schuhen sorgfältig geprüft werden, und zwar nicht nur in Hamburg, sondern auch bei Tauschgeschäften auf dem Lande.

De politie waarschuwt: loop midden op de weg en spreek geen vreemden aan

Met de vondst van deze slachtoffers hebben de Hamburgers naast de kou een tweede reden om te bibberen. Iedereen heeft het over de moordenaar die al snel de ‘Trümmermorder’ genoemd wordt. 

Blijft het bij deze vier slachtoffers, of volgen er nog meer?

De politie waarschuwt de bevolking: blijf in het midden van de straat lopen, zodat niemand je een kelder in kan sleuren. Negeer vreemden die je aanspreken in bijvoorbeeld wachtruimtes en spreek ook zelf niemand aan die je niet kent. 

De politie zoekt met man en macht, maar zonder succes

De politie vraagt in het hele land om tips. Alles dat mensen weten over deze “Bestie in Menschengestalt” is welkom. Het leidt tot niets.

Oberkommissar Ingwersen leidt het onderzoek. Zijn theorie is dat de vier slachtoffers familie van elkaar waren en dat er sprake is van wat we tegenwoordig een ‘familiedrama’ noemen. Het zou verklaren waarom er nooit een familielid opgedoken is. Misschien ging het om een erfenis?

Duidelijk is voor de politie in elk geval dat er op de vindplaatsen van de lichamen niet de plekken zijn waar de slachtoffers vermoord zijn. Bij alle vindplaatsen zijn sporen gevonden die suggereren dat de slachtoffers hier na hun dood naartoe gesleept zijn. Mogelijk zijn ze zelfs buiten Hamburg vermoord en daarna met een auto hiernaartoe gebracht.

Verder geven de vindplaatsen niets prijs. Geen kledingsstukken, geen sieraden, geen aanwijzingen.

DNA-tests zijn op dat moment nog niet uitgevonden, en alles blijft giswerk.

De zaak wordt langzaam aan een cold case, tot in 1950 seriemoordenaar Rudolf Pleil opgepakt wordt. In een van zijn verhoren beweert hij ook de Trümmermorde op zijn geweten te hebben. Op het moment dat hij de plaatsen delict moet aanwijzen moet hij echter toegeven dat hij alleen maar interessant had willen doen.

De moorden blijven onopgelost, de Hamburger politie wordt verweten dat ze te snel opgegeven heeft.

De zaak ‘Hamburger Trümmermorde’ verdwijnt in het archief.

Dowd J (Fg Off), Royal Air Force official photographer, 1942-1945, public domain

De Hamburger Trümmermorde, nu

Maar niet helemaal. Want ook al is tot nu tot op de dag van vandaag niets bekend over de slachtoffers, of over de dader, er wordt nog steeds gespeurd.

Goed, niet door de politie. Maar op het forum allmystery.de is in het draadje over de Trümmermorde nog tot zomer 2019 gezocht naar aanwijzingen, zelfs met aanvragen bij begraafplaatsen. (Ja, ik heb alle bijdragen doorgespit, want ook ik ben gefascineerd, zowel door de zaak zelf, als door deze amateuronderzoekers waar ik stiekem ook gewoon bij wil horen.)

En terecht ook, vind ik, want deze zaak is een van de meest mysterieuze en vooral ook curieuze nooit opgeloste zaken van Hamburg. Warm je inner-Kommissar vast op met dit handige Duitse politiejargon.

Het is ook een zaak die de inspiratie was voor verschillende romans:

Oorlogskind, Mechtild Borrmann

Trümmerkind (DE)
Oorlogskind (NL)

Trümmerkind (in het NL vertaald als Oorlogskind) van Mechtild Borrmann is absoluut een van de mooiste romans die ik de afgelopen jaren las. (En überhaupt, eigenlijk.) Het verhaal neemt je mee naar die ijskoude winter van 1947, waarin Hanno samen met zijn zusje Wiebke door de verwoeste stad struint. Ze zoeken dingen die ze kunnen verkopen, of eten. Wat ze vinden zijn een dode vrouw en een jochie van een jaar of 3.

Ze het joch, dat helemaal alleen is, mee naar huis. Daar is eigenlijk geld noch plek voor hem, maar de familie Dietz neemt hem toch in huis, en geeft hem de naam Joost.

Jaren later ontdekt Joost toevallig dat hij geen biologische Dietz is, en gaat op zoek naar zijn familie. Bij deze zoektocht ontdekt hij hoe zijn eigen geschiedenis verweven is met deze vier mensen die niemand ooit heeft kunnen identificeren. (Nee, dit is geen spoiler. Lees zelf maar. Doen!)

Ga dit boek lezen. Echt. Het is clever geschreven, combineert geschiedenis met spanning en is ook erg ontroerend. 

Der Trümmermörder, Cay Rademacher

Der Trümmermörder

De Hamburger Trümmermorde vormen ook voor de roman Der Trümmermörder het uitgangspunt. In deze roman probeert Kommissar Frank Stave de moorden op te lossen.

Dit is een heel ander boek, vanuit een heel ander perspectief geschreven. Ik kwam er wat lastig in, wat er ook mee te maken had dat ik 1) net het boek van Mechtild Borrmann had gelezen en 2) daarna alle informatie op ben gaan zoeken die er te vinden was. (En ja, ik doe al bijna 2 jaar over dit artikel. Ik vind dat het in januari moet verschijnen, en vorig jaar lukte dat niet…)

Rademachers roman is minder gelaagd en intens, maar wel erg spannend. Zo spannend dat ik het volgende boek in de Frank Stave-serie (Der Schieber) ook meteen gelezen heb.

Meer over de geschiedenis van Hamburg

  • Ben je nou op zoek naar meer artikelen over de geschiedenis van Hamburg? Die vind je hier.
  • Meer true crime? Hebben we ook, zie hier. Lees en huiver: het verhaal van de hier.
  • Zoek je boeiende romans waarin Hamburg een hoofdrol heeft, dan tip ik je graag deze 9 romans over Hamburg.
  • Gaat het je specifiek om de misdaad in Hamburg? Ook prima, bekijk Das schwarze Hamburg-Buch, over moord en doodslag in de mooiste stad van de wereld.

En heb je gewoon zin in een stedentrip Hamburg, al dan niet om zelf je speurneus op te zetten, plan dan gewoon een stedentrip zodra het weer kan!

Heb je deze artikelen al gelezen?

4 reacties

Esther 30 januari 2020 - 09:09

Oh! Dit vraagt minstens om Sherlock en Watson (en Mary, want laten we eerlijk zijn…) Klinkt echt een beetje Jack the Ripper-achtig! Vooral omdat die vrouwen ‘goed doorvoed’ waren in een tijd dat iedereen honger had… interessant!

Antwoorden
Fem 31 januari 2020 - 11:35

Ik zou voor de zekerheid Mycroft ook bellen, want inderdaad!

Antwoorden
Laura 31 januari 2020 - 11:32

Wat mysterieus zeg! Ik krijg ook helemaal zin om in dit raadsel te duiken. (Heb ik meteen nóg een goede reden om naar Hamburg te gaan…)

Antwoorden
Fem 31 januari 2020 - 11:36

Apart verhaal he? Ik vind dat soort dingen altijd heel boeiend om in te duiken! (En goede redenen om naar Hamburg te komen liggen overal voor het oprapen ;))

Antwoorden

Laat een reactie achter

Standort Hamburg is de enige Nederlandstalige blog die helemaal om Hamburg draait. Dé plek dus om tips te vinden voor je stedentrip Hamburg!

© 2012-2023 Standort Hamburg / femina docta. Alle rechten voorbehouden.  

Standort Hamburg gebruikt cookies om de site goed te laten draaien. OK Cookiebeleid