De watertoren op het Ohlsdorfer Friedhof lijkt een beetje op een kerktoren. Of een kasteel. Nou ja, met wat fantasie wellicht. Maar hij is in elk geval niet onmiddellijk herkenbaar als watertoren.
En het is een neogotische schoonheid, dus het is zeker een watertoren voor de serie wunderbare watertorens.
Kijk je mee?
1898: een eigen watertoren voor het Ohlsdorfer Friedhof
Het was de bedoeling dat het Ohlsdorfer Friedhof, geopend in 1877, de begraafplaats zou zijn die alle andere begraafplaatsen in Hamburg overbodig zou maken. Het begraafplaatspark is met zijn 391 ha dan ook gigantisch, het grootste ter wereld.
Zo’n grote begraafplaats vraagt om een eigen infrastructuur. Met wegen, zelfs met bushaltes (!), en met een eigen watervoorzieningen en dus met een eigen watertoren.
Wilhelm Cordes had de leiding over de aanleg van de begraafplaats en werd toen het af was ook de directeur ervan. Hij ontwerpt in 1898 de watertoren voor het Ohlsdorfer Friedhof, die een van de (oorspronkelijk) vier waterhotspots van de begraafplaats is.
De neogotische toren is 34 m hoog en herbergt twee watertanks: een 100 m3 lagedruktank in het onderste deel van de toren en een veel kleinere hogedruktank in het bovenste deel, op 18 meter hoogte. Via twee pompconstructies haalt de watertoren zijn water uit de Nordteich en uit de waterputten van de begraafplaats zelf.
Die bronnen van de begraafplaats raken echter al snel behoorlijk uitgeput. Het Ohlsdorfer Friedhof wordt namelijk steeds maar groter en voor al het groen is steeds meer water nodig. In 1919 wordt het park daarom aangesloten op het waternet. De watertoren raakt daarmee in de jaren ’20 in onbruik.
1941: de Wasserturm van het Ohlsdorfer Friedhof doet dienst als schuilplaats, ook al valt hij bijna uit elkaar
In de Tweede Wereldoorlog krijgt de dan al geruime tijd leegstaande watertoren een nieuwe functie als schuilkelder. Omdat de bovenste watertank op instorten staat, wordt hij van de toren af gesloopt. De onderste watertank wordt omgebouwd tot schuilplaats.
Na de oorlog komt de toren opnieuw leeg te staan en kijkt er jarenlang niemand naar om. De tanks verroesten en de muren brokkelen af.
1989-1992: de watertoren wordt in oorspronkelijke staat hersteld
Pas rond 1990 komt iemand op het idee te investeren in het voortbestaan van de oude watertoren. Arbeit und Lernen GmbH verwijdert de rottende watertanks en herstelt de bovenkant van de toren. In 1992 is de watertoren weer zo goed als nieuw, inclusief trap naar een uitkijkpunt.
2003: de watertoren wordt een gedenkplaats voor bijzondere vrouwen
Sinds 2003 wordt de watertoren van Ohlsdorf beheerd door Garten der Frauen e.V. Deze vereniging heet niet toevallig zo. De begraafplaats van Ohlsdorf is opgedeeld in verschillende gedenkplaatsen, en in de Garten der Frauen, vlak naast de watertoren, vind je de graven van belangrijke (Hamburgse) vrouwen.
De vereniging gebruikt de watertoren als documentatiecentrum waar regelmatig tentoonstellingen te zien zijn over vrouwenlevens en vrouwenthema’s in Hamburg.
Een bezoek aan de watertoren van het Ohlsdorfer Friedhof
De Ohlsdorfer Wasserturm is in de zomer op zondagen geopend voor bezoekers. Tentoonstellingen worden op de website van de vereniging aangekondigd.
Der Garten der Frauen e.V. organiseert ook rondleidingen door dit gedeelte van de begraafplaats, en heeft audioguides beschikbaar voor als je in je eigen tempo een rondleiding wilt doen.
Of de watertoren nu open is of niet, het Ohlsdorfer Friedhof is een prachtige plek voor een lange wandeling. Houd zeker ook het programma van de Tag des offenen Denkmals (monumentenweekend) in de gaten, want vaak opent bijv. de watertoren ook zijn deuren.
De Ohlsdorfer watertoren staat aan de Cordes-Allee en heeft een eigen bushalte, pal voor de deur.
U/S Ohlsdorf / Google Maps
(klik op de plattegrond voor een grotere versie)
Meer watertorens in Hamburg
Hamburg staat vol bijzondere watertorens. Sommige staan zelfs te koop… Ligt die boven je budget, dan kun je ook gewoon in de Schanzenturm komen logeren.
Op naar Hamburg!
Kun je niet wachten om naar Hamburg te gaan, dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je er zo! Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:
