Leude, ik heb weer een gigantische Geheimtipp voor jullie vandaag, en wel de mooiste begraafplaats van Hamburg: het Hauptfriedhof Altona. ♥ Pal naast zowel het Altonaer Volkspark én het HSV-stadion. Wat wil je nog meer? Nou, bedenk het maar, want deze plek heeft toch wel zo’n beetje alles, op 63 hectare.
- Geschiedenis en hoe het zit met het Hauptfriedhof Altona
- Bezienswaardigheden op de mooiste begraafplaats van Hamburg
- Het wie-wat-waar van het Altonaer Hauptfriedhof
- Andere bijzondere begraafplaatsen in Hamburg
Geschiedenis of hoe het zo kwam met deze begraafplaats
Net als het Altonaer Volkspark werd het Hauptfriedhof Altona in 1916 gepland en ontworpen door de toenmalige Gartenbaudirektor Ferdinand Tutenberg. In 1923 werden de eerste mensen begraven, en sinds 2013 is de begraafplaats een officieel monument.
Tutenberg stelde zich de begraafplaats zo voor:
„Wer seine Toten besucht, soll nicht den Anblick weithin sich dehnender Gräberreihen haben, sondern soll durch den begrenzten Raum des Gärtchens die Möglichkeit innerer Sammlung erlangen.“
Kortom, een fraaie en groene begraafplaats waar ook mensen die het niet zo breed hadden een mooie laatste rustplaats konden krijgen. En dat is goed gelukt. Héél goed zelfs.
Geometrische vormen, lange lanen vol kersenbloesem, moderne herinneringstuinen, bossen, zacht glooiende urnenvelden en de prachtigste treurwilgen die ik ooit gezien heb – deze begraafplaats is een oase van rust en als je het mij vraagt echt de allermooiste van Hamburg. Ja, absoluut zelfs nog veel mooier dan het Ohlsdorfer Friedhof.
Tutenberg ligt overigens zelf ook hier begraven.
Bezienswaardigheden op de begraafplaats
Vandaag de dag beslaat het Hauptfriedhof zo’n 63 hectare, en het is verre van een ‘standaard’ begraafplaats. Ik zie het zelf eigenlijk meer als een soort luxe camping. Maar dan eentje waar uitsluitend ‘Dauercamper’ staan.
Uh, ja. Je weet wel, op campings, en ik geef toe dat mijn kennis puur uit de Beierse campingkrimis van Susanne Hanika komt, heb je toch ook vaak een groot veld, slingerende paadjes waaraan je kleine veldjes vindt, stukken bos waar je op sommige plekken ook gewoon je tentje mag neerzetten, en niet te vergeten het stuk met de stacaravans, en het veldje aan het strand.
Zoiets is het Altonaer Hauptfriedhof ook. Maar dan selbstverständlich mooier en fijner (want ik vind kamperen alleen te hachelen in een Krimi). Ik vind deze plek zó prettig dat ik, mocht ik t.z.t. in Hamburg wonen en niet in een deurpje aan de Nordfriese kust (ik lees ook écht te veel Regionalkrimis…), hier begraven wil worden.
Bloesem en andere bloemenweelde
Het Hauptfiedhof staat vol met prachtige oude bomen, niet in de laatste plaats de Japanse sierkersen die de allee bij de hoofdingang versieren. Denk niet dat dit de enige plek is waar hier de bloesem bloeit, nay, nay!
Kersen staan verspreid over het hele park, aan rhodondendrons is er ook geen gebrek en heel veel graven hebben zelfs hun eigen bloeiende struiken. De gouden regens staan er ook zeker niet verkeerd bij dit jaar! Struin je in de vroege lente over het Friedhof dan kun je om de bloesem niet heen. (Maar waarom zou je dat ook willen.)
Krijg je trouwens net als ik geen genoeg van die prachtige bloeiende bomen, bekijk dan hier de beste plekken om Hamburgs lentebloesem te bewonderen.
Het Ehrenfriedhof onder de wilgen
Ben je net bijgekomen van de schitterende bloesems overal, dan loop je pas écht tegen de mooiste plek van de hele begraafplaats aan. Dat is het Ehrenfriedhof met graven van zowel soldaten als burgerslachtoffers van de bombardementen op Hamburg tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De slachtoffers en gesneuvelden zijn tijdens de oorlog her en der op het Hauptfriedhof Altona begraven. Aan het einde van de jaren ’60 zijn ze allemaal opnieuw begraven op een centrale plek, onder de wilgen. In het midden staat een gigantisch kruis. Daaromheen de allermooiste treurwilgen die je je kunt voorstellen. Honderden jaren oud, rechtstreeks uit zowel The Shire als Alice in Wonderland. De soldaten zijn tussen en rondom de wilgen begraven, de slachtoffers van de bombardementen daaromheen, in totaal meer dan 1.800. Een lijst met alle namen van mensen die hier begraven liggen staat op de site van de Volksbund.
HSV-begraafplaats
Ja, voetbalfanaten, even opletten! 😉 Het Altonaer Volkspark en het Altonaer Hauptfriedhof grenzen aan het HSV-stadion. Echte HSV-fans kunnen sinds 2008 ook in het hiernamaals bij hun club blijven. Direct naast het stadion vind je namelijk het HSV-Grabfeld. In de vorm van een voetbalstadion, compleet met tribunes, een soort doelgebeuren en een veld waarop (deels) origineel stadiongras ligt.
Er is plek voor 500 graven. Echt storm loopt het nog niet, er zijn nog maar een paar graven bezet… Maar het kan dus wel, begraven worden naast de thuisbasis van je favoriete club. Een paar duizend euro moet je er wel voor meenemen.
Roma- en Sinti-graven
Vele slingerpaadjes verder sta je opeens voor een veldje vol praalgraven, een groot deel daarvan voor de familie Kwiek. Daar wilde ik natuurlijk meer over weten, en zo las ik op het webs over de begrafenisrituelen van de Roma en Sinti, want je blijkt hier bij de Roma- en Sinti-graven te staan.
Volgens de begrafenisriten van de Sinti en Roma mogen de doden niet verbrand worden of in contact komen met aarde. Ze worden daarom begraven in een ondergrondse kamer. Grote en rijke families zetten daarvoor een mausoleum neer, of een groot graf met een kopsteen en een reusachtig opengeslagen boek daarvoor (met ruimte voor een psalm erop). Daarvoor dan weer (vaak) een bankje, zodat je kunt zitten als je de overleden familieleden bezoekt. Bezoek komt in principe regelmatig, zeker op feestdagen en andere belangrijke dagen (Pasen, kerst, Allerheiligen, verjaar- en sterfdata, the works). Dan worden ook de graven versierd. De familie zorgt voor de begrafenis, dragen de hoge kosten voor het grafmonument (€ 80.000 is geen uitzondering) en het onderhoud van het graf.
Oudere Roma-graven (1958) vind je in Hamburg op de begraafplaats van Diebsteich, zie ook: Zigeunergrabstätten in Hamburg, Ohlsdorf Zeitschrift für Trauerkultur Nr. 72, I, 2001.
Ben je trouwens net als ik geboeid door begrafenisrituelen van over de hele wereld, dan kan ik je From Here to Eternity van Caitlin Doughty erg aanraden.
Küstengarten
En dan zijn er de Erinnerungsgärten, de tuinen der herinnering, waarvan de Küstengarten mijn favoriet is. (Want ja, dat deurpje aan de Nordfriese kust van mijn dromen…)
De Erinnerungsgärten zijn plekken waar de graven (of urnbijzettingen) opgenomen zijn in een tuinlandschap. Er staan gezellige en aparte planten, er zijn bankjes. Bijzonder aan deze vorm van begraven is dat de nabestaanden geen onderhoudsplicht hebben. Je koopt een graf in deze tuinen voor 25 jaar en hoeft er niets meer aan te doen. (Toegegeven, mij is niet geheel duidelijk wat er na die 25 jaar gebeurt. Maar een fijn stukje tuin is het wel.)
Zie ook: Erinnerungsgarten Hamburg
Denkmal Lauenburgisches Feld-Artillerie Regiment 45, 1914–1918 en de zittende soldaat
Ook de Eerste Wereldoorlog wordt herdacht op het Altonaer Friedhof, in de vorm van een zittende soldaat en het monument van Ludwig Kunstmann voor het 45e Regiment van de Lauenburger veldartillerie.
Het wie-wat-waar-en-hoe van het Hauptfriedhof Altona
Route naar het Altonaer Hauptfriedhof
De handigste ingang van het Altonaer Hauptfriedhof is de hoofdingang aan de Stadionstraße.
Bij de hoofdingang is een parkeerplaats. Is die vol, rijd dan de Stadionstraße nog wat verder in, of probeer het bij de ingang van het Volkspark aan de August-Kirch-Straße – een mooie wandeling door het Altonaer Volkspark was je toch al van plan, oder?!
Hauptfriedhof Altona, Stationstraße 5, bushalte Stadionstraße (2, 3 284, 602, X3)
Andere bijzondere begraafplaatsen in Hamburg
- De Joodse begraafplaats in Altona is de een van de grootste bewaard gebleven Joodse begraafplaatsen ter wereld, zomaar, midden in Altona.
- Het Ohlsdorfer Friedhof is met zijn 391 hectare ’s werelds grootste parkbegraafplaats. Het is ook een ouwetje, uit 1877, en heeft een flink aantal fascinerende grafmonumenten en een eigen watertoren.
Andere mooie parken en tuinen in Hamburg
Het is je misschien niet ontgaan dat Hamburg een bijzonder groene stad is. Wil je nog meer frisse lucht opsnuiven, dan steek je vanuit de begraafplaats gewoon de straat over en sta je in het Altonaer Volkspark. Daarnaast zijn er natuurlijk nog veel meer fijne parken, tuinen en natuurgebieden, kijk maar eens in dit artikel.
