Atlas der Vorurteile

De Tweede Wereldoorlog is in Duitsland een ding. Wat ik snap. Maar toch sta ik er regelmatig van te kijken hoe verdomd weinig mensen eigenlijk wéten over die oorlog, en dan met name over wat zich buiten Duitsland afspeelde.

Dit juweel kwam ik tegen in de Atlas der Vorurteile. Of liever in de recensie van de Hamburger Morgenpost (MOPO), maar daar gaan we nu niet over kniesoren:

Iets met fietsen…

Je hebt ze vast wel eens gezien, van die wereldkaarten waarop ingetekend is hoe mensen uit land X mensen uit land Y zien. Op de kaart ‘Europa door de ogen van de Hollanders’ heeft Yanko Tsvetkov (een Bulgaar) Duitsland gemarkeerd als ‘Unsere Fahrräder’.

Ik hoef hem hier niet uit te leggen en ik hoef ook niet te zeggen dat die grap inmiddels wel z’n houdbaarheidsdatum bereikt heeft. Daar gaat het ook niet om in het vooroordelencircus.

Het gaat hier even om het onderschrift van Mopo:

“Ob die Niederländer in Deutschland wirklich nicht mehr sehen, als einen Absatzmarkt für ihre Fahrräder?”

Ehm, oké… Het getuigt van haast kinderlijke naïviteit dat Mopo denkt aan omafietsen op een kaart waarop andere landen er beduidend minder flatteus vanaf komen – terwijl de Zweedse ‘kutmeubels’ en Engelse ‘hypergevoelige zeiksnorren’ er eigenlijk nog goed op staan naast de fietsen. Ik zou zelfs willen zeggen dat de aanduiding van Nederlanders voor Duitsers op deze kaart de fieste typering van allemaal is…

Bevrijding van wat dan?

Het volgende gesprekje heb ik hier toch ook al vaak gevoerd… met hoogopgeleide mensen tussen de 35 en 55:

Fem: “5 mei is een feestdag in Nederland.”

Duitse gesprekspartner [DG]: “Oh, wat leuk, wat wordt er gevierd?”

Fem: “De bevrijding, 5 mei is Bevrijdingsdag.”

DG: “Hè? Bevrijding waarvan?”

Fem: “…” [trekt wenkbrauw op, kijkt zoals Duitsers haar aankijken als ze voorstelt voor de koffie te betalen, en zegt afhankelijk van hoe vol haar glas nog is: “Echt jetzt?”]

DG: “?? Maar waarvan dan? Bevrijding van wat?”

Fem: “Duitsland? 1945?”

DG: “Oh. Ja.” [In sommige gevallen nog gevolgd door de volstrekt overbodige mededeling “Ik zit slecht in mijn geschiedenis.”]

Het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt in Duitsland op 8 mei herdacht. Dat je de data niet helemaal paraat hebt, soit, maar als het woord ‘bevrijding’ valt, en je dan vraagt ‘waarvan’, dan ga ik toch een beetje twijfelen aan je geestelijke vermogens.

Als ik hier trouwens op 9 november zou vragen welke val van welke muur wordt herdacht zou ik de wind van voren krijgen. Terecht ook, maar schijnbaar is het einde van de oorlog dan weer niet zo’n belangrijk nieuwsfeit.

“Onze jongens hebben zo geleden”

Ja. Duitsland hééft ook geleden in de oorlog. Grote delen van het land zíjn ook verwoest. Het lág in 1945 in alle opzichten in puin. Ontkent ja ook niemand.

Hamburg is in de zomer van 1943 zwaar gebombardeerd tijdens Operatie Gomorrha. Er vielen in een paar dagen tijd meer dan 2.000 zware bommen op de stad en er vielen meer dan 40.000 slachtoffers. (Tip, lees hierover het boek Inferno van Keith Lowe.) De stad is zwaarder verwoest dan Dresden tijdens het bombardement in 1945.

Uitgebreid heb ik dit gesprek met maar één iemand (een -destijds- vijftiger) gevoerd, maar het heeft me niet aangemoedigd het onderwerp nog een keer aan te snijden.

Wat me nogal stekelig maakte was dat mijn gesprekspartner in dezen begon te jammeren ‘dat je daar nooit iemand over hoort, hoe zwaar “wij” het hier hadden, hoe óns land verwoest is’ en: “Je hoort altijd alleen maar over ‘die mensen in die kampen’ en nooit over ons. Maar hier was het héél erg.”

(Ja, blaas gerust even in een bruinpapieren zakje.)

Kort daarna deelde mijn gesprekspartner overigens op Facebook een foto die door zo’n hele enge Pegida/AfD-achtige pagina volledig uit z’n verband gerukt en misbruikt was en diskwalificeerde zichzelve daarmee endgültig. Op de foto staan vrouwen puin te ruimen, de zgn. Hamburger Trümmerfrauen, met op de achtergrond het nog rokende en verpletterde Hamburg. Op de foto was de volgende tekst geplakt: “Ons land lag in 1945 ook in puin. Maar WIJ zijn niet gevlucht.” (Opnieuw een boekentip: Trümmerkind van Mechtild Borrmann.)

Ik heb deze persoon uit mijn contacten geschrapt. Tegen zo veel domheid kan ik niet op. (Tijdens oorlog waren alleen al 1 miljoen mensen op de vlucht  vanuit Hamburg…)

Hoe het ook zij, waar wilde ik ook weer heen met dit verhaal? O ja:

Overigens, wat de Mopo betreft, daar moest ik me natuurlijk tegenaan bemoeien…

Het artikel op de site van Mopo is inmiddels overigens aangepast en mijn comment is weg (lang leve mijn Disqus-archief). [2023: artikel is helemaal niet meer online.]

De Atlas der Vorurteile kun je overigens ook kopen. Ik ga ervan uit dat álle andere grappen beter zijn dan deze.

En, hij is natuurlijk onvermijdelijk en we willen ook luchtig eindigen…

Do not mention the war:

Op naar Hamburg!

Kun je niet wachten om naar Hamburg te gaan, dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je er zo! Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:

• Duik hier in de geschiedenis van Hamburg
• 100 dingen die je in Hamburg gedaan moet hebben
• Insider tips: Hamburg voor gevorderden
• Veel Hamburg voor weinig geld: de beste budgettips voor een stedentrip Hamburg
• 11x fijne reisgidsen over Hamburg

*Edit 2022* Tsja, in deze coronatijden kunnen we helaas alleen maar vaststellen dat het met het historisch besef van sommige Nederlanders ook niet best gesteld is. (Hoewel je van wappies natuurlijk sowieso al niet eens moet verwachten dat ze hun eigen naam correct kunnen spellen.)