Home Ontdek Hamburg 15x de mooiste baksteenarchitectuur in Hamburg

15x de mooiste baksteenarchitectuur in Hamburg

door Fem
Gepubliceerd: Bijgewerkt op

Baksteen is toch een wat saai bouwmateriaal, vond ik altijd. Zelfs toen ik in Hamburg kwam wonen vond ik het niet meteen bijzonder, ook al is de baksteenarchitectuur in Hamburg wereldberoemd. Daar had ik het even goed mis!

In deze blogpost neem ik je mee langs de mooiste Backsteinbauten in Hamburg. Met baksteen blijk je namelijk elegante en fascinerende kunstwerken te kunnen bouwen. De typische ‘Rotklinker’ is vooral bekend uit de Speicherstadt, maar eigenlijk vind je deze bijzondere architectuur door de hele stad. En als je het eenmaal ziet, word je er vanzelf een beetje verliefd op.

Baksteenarchitectuur in Hamburg: Altonaer Kinderkrankenhaus

Baksteenarchitectuur in Hamburg: hier moet je gaan kijken

1. Backsteinbau in Altona: Altonaer Kinderkrankenhaus

Als je dan toch in een ziekenhuis moet liggen, dan liefst in een mooie omgeving, bitte schön. Deze schoonheid ontdekte ik toen ik voor het eerst van Altona naar het Jenisch-Park fietste. Het oorspronkelijke kinderziekenhuis werd in 1859 geopend in de huidige Chemnitzstraße in Altona.

Omdat het ziekenhuis groeide als kool en het noodzakelijk werd patiëntjes met infectieziekten te isoleren, moest het meerdere keren verhuizen. Voor 800.000 Mark werd in 1912 het nieuwe kinderziekenhuis in Ottensen neergezet.

Een aanzienlijk deel van dit bedrag werd geschonken door een Hamburger koopman, Henry Donner. Hiermee kom er niet alleen een ziekenhuis geopend worden, maar ook een ‘melkstation’ voor baby’s uit arme gezinnen en een tehuis voor weesbaby’s.

Bleickenallee 38, Altona/Ottensen

2. Voormalig Thedebad

Voor arme families uit de Hamburger Altstadt was er niet veel eind 19e eeuw. Daarom werd dit halfronde zwembad in 1880/81 neergezet. Zwemmen doe je tegenwoordig naast het oude zwembad, bij Festland. In het oude Thedebad vind je nu ateliers en kantoorruimtes. Binnenkijken kun je hier in het atelier van Bruno Bruni.

En kijk, de nieuwjaarsduik 1962 van de Betriebssportgemeinschaft Dresdner Bank Hamburg ziet er toch ook reuze gezellig uit!

Thedestraße 108, Altona – draai ook even om en bekijk de gebouwen tegenover het Thedebad! Dat zijn voormalige schoolgebouwen (1868) die geheel gerenoveerd zijn en nu luxe woningen en een dansschool zijn.

Baksteenarchitectuur in Hamburg: Thedestraße

3. DRK Schwestwernschaft e.V.

De Max-Brauer-Allee is een straat waar je meestal vrij snel doorheen raast. Toch doe je er goed aan om hem eens wat beter te bekijken, want je komt er veel moois tegen. Om te beginnen het Amtsgericht (deels uit baksteen), het Gymnasium, de Nyegaard Stiftung en zeker ook nr. 133, het huis van de DRK Schwesternschaft/Rode Kruis.

Blijf niet staan bij de voorgevel met het torentje, maar loop ook even om het gebouw heen. Aan de achterkant vind je dan nog een ‘Bonus Backsteinbau’, de Kirche der Stille.

Max-Brauer-Allee 133, Altona

Baksteenbau in Hamburg: DRK Schwesterschaft in Altona

4. Baksteenarchitectuur in Winterhude: Planetarium

Over het Stadtpark waakt een reus. Tenminste, zo zie ik het Planetarium, dat overal bovenuit torent. In de voormalige watertoren (1930) wordt tegenwoordig naar sterren gestaard. Er is een klein museum, en in het theater kijk je naar 3D-simulaties, documentaires en soms zelfs concerten. (Check zeker even het programma, het is zeer uitgebreid en er zijn aparte shows voor kinderen.)

De tentoonstelling en het gebouw zijn gratis te bezoeken. Voor het uitzicht klim je 42 m naar het uitkijkplatform (ik vond het, als hoogtevrezige, nog best te doen…)

Planetarium, Linnering 1, Winterhude (aan het Stadtpark)

5. Baksteen in de Schanze: Schanzenhöfe

Samen met de Rindermarkthalle en de Neuer Kamp vormden de Schanzenhöfe in de late 19e eeuw een groot veemarkt-en slachthuiscomplex. Lange tijd stonden de gebouwen verdrietig te vereenzamen en wilde de stad ze afbreken (Zoals dat wel vaker gaat…)

Gelukkig zag de Hamburger Fleischgroßmarkt wel iets in de gebouwen en werden de gebouwen geheel gerenoveerd. Het complex staat nu onder Denkmalschutz en herbergt o.a. de Craft Beer Store, de Ratsherrn-Brauerei, twee restaurants, een koffiebar en enkele mediabedrijven.

Meer lezen over het Schanzenviertel: Tour de Schanze.

Lagerstaße, Schanzenviertel

Baksteenarchitectuur in Hamburg: het voormalige Schlachthof

Baksteenarchitectuur in Hamburg: Neuer Kamp | Standort Hamburg

(Onderste foto: Neuer Kamp, waar zaterdags de Floschanze plaatsvindt. Tegenover de Rindermarkthalle.)

6. Baksteenarchitectuur in Eppendorf: Haynstraße 2

De Haynstraße in Eppendorf is een topstraat voor architectuurfans, want vol met zowel Gründerzeit-Altbau als Backstein-Expressonismus. Aan het begin van de straat, bij de U-Bahnovergang, is het meteen raak.

Nummer 2-4 is een prachtige Backsteinbau met een blauwe mozaïekachtige façade. Vooralsnog heb ik niet meer over het huis kunnen ontdekken, wel weet ik dat het al langer een geliefd fotomotief is. Onderstaande foto maakte Carl Dransfeld in 1939 (inmiddels public domain, in de online collectie van het MKG).

Haynstraße 2-4, Eppendorf

Backstreinbau in Hamburg: Haynstraße 2-4

Backstreinbau in Hamburg: Haynstraße 2-4

Haynstraße, foto door rauter25

7. Voormalige Viktoria-Kaserne

Met haar twee torens heeft de oude Viktoria-Kaserne wel iets weg van een kasteel of een vesting. Niet zo gek: in vroeger tijden had het leger hier zijn basis, werden er agenten opgeleid, gevangenen opgesloten en in de oorlog brachten veel joden hier hun laatste momenten in Hamburg door voor ze naar elders gebracht werden.

Hoe statig en indrukwekkend de kazerne nu ook is, het huidige gebouw beslaat maar een fractie van het oppervlakte van de oorspronkelijke kazerne. Net als veel andere gebouwen in deze blogpost stond ook Viktoria jarenlang in haar eentje weg te rotten. Tot ze gered werd door kunstenaars van het kunstenaarscollectief Frappant. Zij hebben het pand uiteindelijk aangekocht, opgeknapt en omgetoverd tot atelier.

Elke eerste zondag van de maand zijn er openbare rondleidingen door de kazerne, om 15 u. Er worden ook regelmatig vlooienmarkten georganiseerd.

Meer lezen over de Viktoria-Kaserne:

Zeiseweg 9, Altona

Viktoria-Kaserne Frappant

Viktoria-Kaserne, foto door Alex Kiausch | Standort Hamburg

Baksteenarchitectuur in Hamburg: Viktoria-Kaserne

8. UNESCO-Werelderfgoed: Speicherstadt

Als je denkt aan baksteenarchitectuur in Hamburg, dan denk je waarschijnlijk als eerste aan de Speicherstadt. En terecht, want het staat hier vol met Backstein Beauties. De typische Rotklinker-pakhuizen zijn toch onderdeel van Hamburgs visitekaartje.

Vroeger werden hier koffie, specerijen, en tapijten opgeslagen en verhandeld, tegenwoordig wemelt het van de musea en fijne terrassen. Sinds 2015 staan de Speicherstadt en het Kontorhausviertel op de UNESCO-Werelderfgoedlijst.

Musts bij een bezoek aan de Speicherstadt zijn wat mij betreft het Internationales Maritimes Museum en het Kaffeemuseum Burg. Om te beginnen.

Om de Speicherstadt en HafenCity te ontdekken stap je het beste bij Baumwall (Elbphilharmonie) uit de U-Bahn.

Internationales Maritimes Museum, foto door udohermi | Standort Hamburg

Maritiem Hamburg: verken de Speicherstadt en HafenCity | Standort Hamburg

9. Baksteen in het Kontorhausviertel: Sprinkenhof

Al die handel die in de Speicherstadt gedreven werd moest natuurlijk goed geadministreerd worden. Daarvoor werd begin 20e eeuw het Kontorhausviertel uit de grond gestampt. Deze kantoren waren geen inspiratieloze blokkendozen, maar ware architectonische hoogstandjes, die nu samen met de Speicherstadt op de UNESCO-Werelderfgoedlijst prijken. Een van die juwelen is de Sprinkenhof uit 1927.

Zelfs voor iemand met kantoorfobie zoals ik (ik ben niet voor niets eigen baas geworden) is dit toch echt een kantoor om in elk geval eens te bekijken. Er wordt ook nu nog in gewerkt, je kunt het gebouw dus binnenlopen. In de Sprinkenhof vind je o.a. een nog werkende Pater Noster-lift. Er zit trouwens ook een restaurant in de Sprinkenhof.

Nieuwsgierig geworden? Check dan zeker deze blog: Just another day in the office: Sprinkenhof

Burchardstraße 8, Kontorhausviertel

10. Ook het Chilehaus vind je in het Kontorhausviertel

Ik noemde het al, de kantoren in het Kontorhausviertel waren architectonische hoogstandjes. Het Chile-Haus, gebouwd in de vorm van een schip, sierde in de jaren ’20 van de vorige eeuw de cover van menig architectuurtijdschrijft.

Mocht je nog twijfels hebben over baksteenexpressionisme, dan is dat na het zien van dit gebouw voorbij. Meer over het ontwerp en de opmerkelijke steenkeuze van het Chile-Haus lees je hier: Geniale architectuur: het Chilehaus in het Kontorhausviertel.

Ook het Chile-Haus kun je binnenlopen. Tijdens de Tag des offenen Denkmals worden er soms rondleidingen gegeven (o.a. door de kelders).

Fischertwiete 2A, Kontorhausviertel

UNESCO-werelderfgoed in Noord-Duitsland | Chilehaus Hamburg | Standort Hamburg

Chilehaus, foto door Stoneybutter

11. Kontorhaus Stubbenhuk 10

Nog een kantoor uit de jaren ’20. Het wordt ook wel Getreideheberhaus genoemd (het is namelijk gebouwd door Getreideheber GmbH). Stubbenhuk heeft een constructie uit staalbeton en is bekleed met Rotklinker en veel sierwerk bij de ramen.

Het grootste deel van het gebouw wordt gebruikt door de Henri-Nannen-Schule voor journalisten, maar er zit ook een ginhandelaar. Door de week is de deur van dit gebouw open en kun je een kijkje nemen in de fascinerende trappenhuizen.

Stubbenhuk 10, Neustadt

Kontorhaus Stubbenhuk, foto door Mariano Mantel

Stubbenhuk trappenhuis, foto door Karsten Gieselmann

Stubbenhuk trappenhuis, foto door Ulrich Neitzel

12. Fabriekencomplex Bahrenfelder Chaussee

Het huidige Gewerbecomplex Bahrenfelder Chaussee herbergt nu verschillende (creatieve) bedrijven. In vroeger tijden werden hier elektromotoren gebouwd. Je kunt het terrein op wandelen mooie plaatjes schieten.

Tip: loop ook de Mendelssohnstraße en de Bahrenfelder Kirchenweg voor nog meer mooie Backsteinbauten (en ook Gründerzeithäuser, dubbele mazzel!).

Bahrenfelder Chausee 49 /achterkant complex Mendelssohnstraße

Baksteenparadijs Bahrenfeld

13. Baksteen in Ottensen: Zeisehallen

Van 1882 tot 1979 werden hier scheepsschroeven gemaakt. Tegenwoordig kun je in de oude fabriek lekker eten bij GaumenGanoven, Eisenstein of de Filmhauskneipe. Er zit een kunstgallerie, een Kita (je weet nooit wanneer die van pas komt), en mijn favoriete bioscoop in Hamburg, de Zeisekinos. Check vooral de prachtige ramen, en de rails die nog door het gebouw lopen.

Zeisehallen, Friedensallee 7-9, Ottensen

Baksteenarchitectuur in Hamburg: Zeisehallen

14. Slapen in de Schanzenturm

Ooit was de Schanzenturm (1907/1910) de grootste watertoren in Europa. Tot 1961 was hij gebruik, tot 1970 had de toren een archieffunctie en werd er watervoorzieningsapparatuur getest.

Jarenlang stond de Schanzenturm er vervolgens treurig en verlaten bij. Hij bleek onbruikbaar als kantoorpand en de buren protesteerden hevig (je bent in de Schanze of niet…) tegen iedere vorm van ‘Umnutzung’. Uiteindelijk pachtte Mövenpick het gebouw en knapte het grondig op.

Nu kun je er slapen met uitzicht op het Schanzenpark. De tower suite heeft een 360° uitzicht over Hamburg. Daar hangt een prijskaartje aan, maar dan heb je wel het beste uitzicht van de stad. Kom je niet logeren, maar ben je wel nieuwsgierig, neem dan een borrel in de CAVE Bar in de kelder van het hotel.

Mövenpick Hotel Hamburg, Sternschanze 6, Schanzenviertel

Mövenpick Hamburg: een hotel met een verhaal

Slapen in de Schanzenturm: Mövenpick Hotel Hamburg

Schanzenturm

15. Slapen in de oude gasfabriek

Dankzij een groepje architecten dat in de jaren ’90 ontdekte dat de oude gasfabriek (1892) stond te verpieteren kun je vandaag slapen in een van mijn lievelingsdesignhotels in Hamburg: het Gastwerk Hotel. Deze architecten richtten namelijk een clubje op om het bakstenen complex van sloop en andere narigheid te redden.

Toen er nog geen gasten waren en het complex nog ‘Gaswerk’ was, voorzag het het westen van de stad van gas. Na de oorlog was het o.a. een voederverwerkingsfabriek, opslagplaats, garage, atelier en kraakpand.

Je kunt er niet alleen slapen, maar ook poedelen in de spa (ook als daggast), lekker eten in het restaurant (idem) en, mocht je daar behoefte aan hebben, ook vergaderen.

Gastwerk Hotel, Beim Alten Gaswerk 3, Bahrenfeld

Ben je trouwens op zoek naar een slaapplaats met een verhaal, check dan ook even de hotels met een bijzondere geschiedenis.

Behoefte gekregen aan meer baksteenarchitectuur in Hamburg?

Ik geef toe dat deze blogpost een wat porneaugrafisch karakter gekregen heeft, maar als je eenmaal als een baksteen gevallen bent voor de baksteen, zie je het overal…

Mocht het jou ook zo vergaan, neem dan zeker de tijd om Ottensen en Bahrenfeld te bekijken.

Deze wijken staan vol met prachtige Backstein Beauties, van oude fabrieken tot woonhuizen en kerken. Bovendien kun je er leuk uitgaan, winkelen en uitwaaien in het Altonaer Volkspark.

Bekijk ook:

Houd je meer van moderne architectuur?

Macht nichts, in Hamburg kan iedere architectuurfan zijn hart komen ophalen. Met name HafenCity staat vol met moderne kunstwerken.

Bekijk hier al mijn artikelen over #architectuur.

Op naar Hamburg!

Kun je niet wachten om naar Hamburg te gaan, dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je er zo! Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:

Heb je deze artikelen al gelezen?

Laat een reactie achter

Standort Hamburg is de enige Nederlandstalige blog die helemaal om Hamburg draait. Dé plek dus om tips te vinden voor je stedentrip Hamburg!

© 2012-2023 Standort Hamburg / femina docta. Alle rechten voorbehouden.  

Standort Hamburg gebruikt cookies om de site goed te laten draaien. OK Cookiebeleid