50 tinten behang: een bezoek aan de Beelitz Heilstätten

Als je begin 20e eeuw dan tóch tuberculose moest krijgen, dan toch het liefst in Berlijn. Dan kon je namelijk naar de Beelitz Heilstätten afreizen om daar in de Arbeiter Lungenheilstätten verpleegd te worden.

Van deze luxe is niets meer over, toch is het complex nog steeds een bezoek waard. Kijk mee naar mijn bezoek aan de Beelitz Heilstätten.

Luxe tbc-kliniek Beelitz Heilstätten

De Beelitz Heilstätten werden tussen 1898 en 1930 door de Landesversicherungsanstalt Berlin om de tbc-epidemie te bestrijden. In het overbevolkte Berlijn, waar iedereen dicht op elkaar woonde en elkaar voortdurend aanstak, viel bijna niet te behandelen.

Beelitz daarentegen voldeed aan alle eisen voor een tbc-kliniek: veel ruimte, middenin het bos en frisse, stofvrije lucht. Bovendien was Beelitz goed te bereizen vanuit Berlijn en Potsdam.

Een enorm en luxueus complex werd aangelegd, waar niet alleen mannen en vrouwen gescheiden konden worden behandeld, maar ook besmettelijke en niet-besmettelijke patiënten bij elkaar uit de buurt gehouden konden worden. Alle patiëntenkamers, balkons en terrassen werden op het zuiden aangelegd, zodat de patiënten zoveel mogelijk daglicht te zien kregen.

Daarna werd het complex een militair ziekenhuis, tot de Russen kwamen

In de twee wereldoorlogen deed het complex dienst als militair ziekenhuis, en werd het in de Tweede Wereldoordlog deels door bommen verwoest.

Na 1945 kwam het in Russische handen en werd het het grootste Russische militaire ziekenhuis buiten Rusland. Dit bleef het tot aan de Wende.

Vervolgens werd het warrig en raakten de Heilstätten in verval

Tegenwoordig ligt het terrein er verlaten bij. Lange tijd was het onduidelijk van wie de Beelitz Heilstätten eigenlijk waren. Het bleek nog steeds in verzekeraarshanden te zijn, tot ongenoegen van de verzekeraars. Zij wilden er zo snel mogelijk vanaf (?? Dan ben je in mijn ogen dus al niet goed bij je hoofd, maar goed).

Verschillende pogingen werden gedaan tot verkoop van het complex. Deze pogingen liepen spaak, geen enkele investeerder was bereid de Heilstätten op te knappen – het complex staat onder Denkmalschutz, en renovatie zou dus betekenen dat alles tot in de details teruggebracht zou moeten worden in originele staat. Gevonden investeerders trokken zich uiteindelijk toch weer terug.

In de tussentijd raakten de gebouwen in verval en werden ze een populaire urbexlocatie. Lange tijd waren de Heilstätten vrij toegankelijk, tot het terrein na enkele ongelukken werd afgesloten.

Een deel werd daarna weer vrijgegeven voor fototours, maar inmiddels (2019) is het complex verkocht en is alleen het boomkroonpad nog toegankelijk.

Nu is het een urbexlocatie met 50 tinten behang

De Beelitz Heilstätten zijn prachtig. Hoewel op het terrein zelf nauwelijks te achterhalen is welke ruimten waarvoor gebruikt werden, ademen de panden een grootse sfeer uit. (NB tijdens mijn bezoek waren er geen bordjes, tegenwoordig is er bij de gebouwen zelf meer info beschikbaar.)

Alle bewoners en eigenaren hebben hun sporen nagelaten. Dikke lagen verf, nog dikkere lagen behang in alle soorten en maten zijn overal nog te zien. Mijn geschiedenisminnend hart gaat daar toch bepaald sneller van kloppen.

Tegelijkertijd moet dat geschiedenisminnend hart een beetje huilen, want hoe kun je zulke prachtige panden nu toch zó laten vervallen?! Alles is kapot, beschimmeld, vervuild. Sommige delen staan op instorten.

Sure, het levert prachtige plaatjes op, en het heeft iets spannends om door de verlaten gangen te dwalen en op te schrikken bij elk geluidje en elke vreemde schaduw, maar toch: Popoklatsch voor de verwaarlozers!

Een van de gebouwen waar je niet in kunt draagt een bordje: “Verboden toegang. Geen toegang voor onbevoegden. Betreden van terrein is strafbaar. De eigenaar.” Puh, beetje een grote mond heeft deze eigenaar, voor iemand die zijn bezit zo laat vergammeln, oder?

Zelf de Beelitz Heilstätten bezoeken

Ik deed een 5 uur durende fototour door de Männerklinik via Go2Know. Deze tour wordt inmiddels helaas niet meer aangeboden: omdat alle gebouwen op het terrein nu definitief verkocht zijn, kan Go2Know sinds januari 2019 geen rondleidingen meer organiseren in de Beelitz Heilstätten.

Go2Know organiseert overigens op andere plekken in Duitsland nog wel fototours in verlaten gebouwen. Deze tours vind je op hun website.

Er is nu wel een Boomkroonpad dat je kunt bezoeken

Voor de liefhebbers: er is september 2015 een boomkroonpad geopend bij de Frauenklinik. Voor € 9,50 heb je goed uitzicht over het hele terrein en krijg je toch nog een beetje een indruk van de Heilstätten.

Baum und Zeit organiseert ook rondleidingen waarbij je een (heel) klein deel van de gebouwen ziet.

Meer info en rondleidingen bij Baum & Zeit.

Plattegrond van de Beelitz Heilstätten

Onderstaande plattegrond vond ik ná mijn bezoek, wat jammer is, maar ik weet nu wel waar ik geweest ben. De plattegrond geeft ook een goede indruk van de grootte van het terrein (60 gebouwen, ruimte voor meer dan 2.000 patiënten!).

(klik op foto voor vergroting van de plattegrond)

Is er in Hamburg ook zo’n verlaten oord dat je kunt bezoeken?

Hamburg is helaas niet echt een urbexparadijs. We hebben geen Heilstätten-achtige urbexhotspot. Maar we hebben wel de Schilleroper, een verpieterde circusruïne midden in de stad staan. En niet getreurd ook verder, want ook al is Hamburg geen urbexwalhalla, er is wél van alles te beleven als je van geschiedenis, architectuur, en spooky spul houdt.

Begin dus met mijn artikelen over architectuur, en duik hier de geschiedenis in, en zet deze true crime podcasts in je playlist. O, en street art, hebben we ook!

Wil je toch graag verder op het urbexpad, lees dan hier verder: Urbexen voor helden en watjes: Urbex hotspots in Duitsland