Noem het duister toerisme, thanatoerisme of dark tourism, Hamburg heeft ook als je op zoek bent naar rafelrandjes een paar bijzondere locaties om te verkennen. Het toeval wil dat ik daar het een en ander over weet en ook drie handige reisgidsen ken om je door de duistere kant van Hamburg te leiden. Gaan we het zo over hebben.
Maar eerst, wel zo handig, wat verstaan we eigenlijk onder ‘dark tourism’?
Dark tourism, een definitie
Komt-ie:
Een vorm van toerisme waarbij historische plekken worden bezocht die te maken hebben met dood en tragedie of daarmee worden geassocieerd.
Dark tourism, duister toerisme
Drie gidsen voor dark tourism in Hamburg
Hamburg presenteert zich natuurlijk graag als cultuurstad en de ‘poort naar de wereld’. Zeker niet onterecht! (Maar dat wist je natuurlijk allang.) De geschiedenis ligt hier bovendien gewoon voor het oprapen! Maar net zoals elke stad heeft ook Hamburg zijn eigen lelijke verhalen, donkere steegjes, en shady types. Als je daar meer over wilt weten, moet je alleen wel weten waar je moet zijn, want normaal gesproken kom je ze niet zomaar tegen. Deze drie gidsen vertellen je precies waar je als ‘dark tourist’ in Hamburg moet zoeken. Of gewoon als nieuwsgierig Aagje.
Das schwarze Hamburg-Buch
De titel verraadt het al: Das schwarze Hamburg-Buch neemt je mee naar plekken waar andere gidsen graag een boog omheen maken. Veel tegenwoordig onschuldig ogende grasveldjes waren ooit het toneel van moord, doodslag, marteling, slavenhandel en niet te vergeten dubieus politieoptreden, om maar een paar ongezellige dwarsstraten te noemen. En voor je denkt, dat zal allemaal wel in het sleezy St. Pauli van damals hebben plaatsgevonden, nay, nay! Natuurlijk komt Der goldene Handschuh en seriemoordenaar Fritz Honka aan bod, maar ook het nette Eppendorf en Winterhude waren heus niet altijd zo schicki-micki als nu. Zelfs bij de bouw van de Alte Elbtunnel zijn slachtoffers gevallen, en dat wist ik eerlijk gezegd ook niet (terwijl ik me toch wel in de tunnel verdiept heb).
Das Schwarze Hamburg-Buch, Mord, Skandal, Gewalt und Schrecken in der schönsten Stadt der Welt
Michele Avantario en Klaus Sieg
Lost & Dark Places Hamburg
Sommige gebouwen, plekken of zelfs monumenten raken in verval en worden aan hun lot overgelaten. De Schiller-Oper in St. Pauli en het Riedemann-Mausoleum op het Ohlsdorfer Friedhof zijn er goede voorbeelden van. Voormalig SPIEGEL-auteur Manfred Ertel neemt ons mee naar 33 verloren, vergeten en duistere locaties in Hamburg. Voor elke verlaten plek geeft hij, heel handig, een routebeschrijving, inclusief GPS-gegevens en vertelt hij kort waar we zijn. Uiteraard met foto’s. Niet alle plekken zijn direct te bezoeken, maar als een wandeling rondom de lost place het hoogst haalbare is, laat Manfred (ik heb het gevoel dat ik Manfred mag zeggen…) dat ook weten.
Lost & Dark Places Hamburg, 33 vergessene, verlassene und unheimliche Orte
Manfred Ertel
Hamburger Geheimnisse
Je kunt mijn fascinatie met (historische) true crime misschien ongezond vinden (blame it on the pandemic, peeps – o, wacht, it predates the pandemic, never mind), maar Eva-Maria Bast, nou, die heeft dus een hele serie met ‘Geheimnisse’ uit verschillende Duitse steden gescheven. En ook een paar Krimis. Dit even geheel terzijde.
Geheimen heeft Hamburg namelijk genoeg, dus dat je hier een boek over wilt schrijven, dat begrijp ik best. Op de binnenplaats van het stadhuis kijk je eerst naar de gevel, of naar de fontein, en dan het zomaar zijn dat je de kleine, in steen gebeitelde keukenhulp die ergens boven een raam aan een lepel likt over het hoofd ziet. En dat is dan toch weer zonde, want kleine verhalen vertellen je toch eigenlijk zo veel meer over een stad. (Maar echt, zelfs als je al sinds begin 2013 in Hamburg woont – ik wist bijvoorbeeld niet dat er midden in de haven een gebiedje ligt dat eigenlijk helemaal niet bij Duitsland hoort!)
Eva-Maria Bast en co-auteur Sven Kummereincke onthullen 50 Hamburgse geheimen, en goed nieuws, er is ook al een tweede deel verschenen met nog meer geheimen.
Hamburger Geheimnisse, 50 spannende Geschichten aus der Hansestadt
Eva-Maria Bast en Sven Kummereincke
Ontdek meer rafelrandjes van Hamburg
De duistere kanten van Hamburg kun je ook uitstekend ontdekken tijdens een rondleiding van de Stadtspürer. Ook deze ongebruikelijke rondleidingen brengen je naar plekken die je niet in de standaard rondleidingen te zien krijgt.
Verder is het open monumentenweekend altijd een aanrader, omdat dan veel monumenten waar je normaal gesproken echt niet binnenkomt (denk bijvoorbeeld aan de kelder van het Chilehaus) hun deuren openen: Tag des offenen Denkmals, elk jaar begin september. Verder griezelen kun je bovendien in de Hamburg Dungeon.
Op Standort Hamburg vind je natuurlijk ook het nodige:
- Allereerst vind je hier een paar bijzondere begraafplaatsen in Hamburg.
- Bekijk hier mijn tips voor een gruselig schöne Halloween in Hamburg.
- Zoek je nog wat voor onderweg naar Hamburg? Wat dacht je van deze 13 spooky Duitse true crime podcasts?
- En dan zijn er nog deze Hamburgse true crime verhalen.
- Urbexen, dat is in Hamburg niet heel erg groot, maar ik heb hier wel een artikel over urbexen in Duitsland voor je.
- We hebben trouwens ook een piraat in Hamburg: Klaus Störtebeker.
Op naar Hamburg!
Kun je niet wachten om zelf op avontuur te gaan in het duistere Hamburg, dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je in een paar uur in Hamburg, en heb je bovendien ruim tijd voor een fijn boek of goede (true crime) podcast. Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:
