Waar ontsnap je aan die verzengende Hamburgse zomerhitte?
Ik weet het: in een bunker!
Dat klinkt misschien wat ongezellig, maar de Flakbunker in Wilhelmsburg, tegenwoordig de ‘Energiebunker’, is koel, en vanaf het restaurant op de 8e verdieping heb je een uniek uitzicht op Hamburg en de haven.
Uitzicht, geschiedenis, verkoeling en koffie
Het uitzicht over Hamburg is trouwens niet de enige reden om deze kolos te bezoeken: geschiedenisliefhebbers (*steekt hand op) en mensen die bij temperaturen van 35 C° op zoek zijn naar verkoeling (*steekt ook andere hand op) kunnen hun hart hier ophalen.
O, en liefhebbers van industriële geschiedenis (*heeft geen handen meer om op te steken, maar doet het bij wijze van spreken wel), die worden hier ook gelukkig.
Koffie drinken en brunchen kan hier ook. 🙂 Maar eerst duiken we die geschiedenis even in.
Hochbunker in Hamburg
In Nederland kennen we het concept ‘bunker’ vooral als iets ondergronds. Zulke bunkers heeft Hamburg ook, maar er zijn ook veel bovengrondse bunkers gebouwd, meestal met de afmetingen van een stevig flatgebouw: de Hochbunker. Van die Hochbunker staan er tegenwoordig nog 57 overeind.
Voor de luchtverdediging van Hamburg waren er naast alle Tief- en Hochbunker in 1940 drie Gefechtstürme gepland, elk met een Leitturm op 100-200 m daarvandaan, waarmee de coördinaten van de uit te voeren aanvallen werden berekend.
Er werden er uiteindelijk 2 gebouwd, eentje aan de Heiligengeistfeld (U3 Feldstraße, bij het Millerntorstadium en de Rindermarkthalle) en eentje in Wilhelmsburg.
De beide Flakbunkers hadden een eigen water- en stroomvoorziening en beschikten over een eigen ziekenhuis.
Flakturm VI in Wilhelmsburg
Flakturm VI in Wilhelmsburg was de zesde bunker van dit type die in het Derde Rijk in een paar maanden uit de grond gestampt werd en kreeg daarom de naam ‘Flakturm VI’. Na slechts zes maanden bouwtijd (door vele dwangarbeiders) werd hij in oktober 1943 in gebruik genomen.
Vier Flakken (luchtafweerkanonnen) waren er, in cirkels daaromheen munitienissen die aan zware kabels hooggetakeld werd:
Over 9 verdiepingen was er plaats voor 15.000 burgers, in geval van nood namen er echter niet minder dan 30.000 mensen hun intrek in de bunker. De soldaten die in de bunker woonden verbleven gescheiden van de burgers (ook de trappenhuizen waren gescheiden), zodat burgers militaire operaties niet in de weg konden zitten.
Naast luchtbescherming en burgerbescherming hadden bunkers van dit type, de „Trutzburgen für die Großstädte“, een belangrijke propagandafunctie: deze bouwwerken boden bescherming, lieten zien hoe kranig Duitsland zich verdedigde, waardoor burgers bereid waren de hele oorlogsellende wat gemakkelijker te slikken.
Flakbunker in verval
In 1947 werd de Leitturm naast Flakturm VI opgeblazen. Het plan was ook de Flakturm zelf op te blazen, maar men kwam al snel tot de conclusie dat om de enorme bunker precies zo op te blazen als de Leitturm extreem veel springstof nodig zou zijn, en dat dat niet alleen duur zou zijn, maar ook gepaard zou gaan met nogal wat risico’s voor de omliggende huizen.
Uiteindelijk is de bunker toen maar van binnenuit opgeblazen, waarbij de binnenkant volledig in puin lag, maar de buitenmuren onbewogen nog overeind stonden. Dit tot groot ongenoegen van de buurtbewoners, die last hadden van het lawaai en zich in een grote stofwolk bevonden, zonder dat er waarneembaar resultaat was; die snertbunker stond immers nog steeds.
Flakturm werd Energiebunker
Lange tijd stond de bunker vervolgens te verpieteren. Foto’s uit de tijd dat de Flakbunker een levensgevaarlijke urbexlocatie was vind je bijvoorbeeld bij geschichtsspuren.de.
Plannen waren er wel, maar werden niet uitgevoerd (van club tot tropisch zwemparadijs, elk idee is wel een keer in de groep gegooid). Vanaf 2010 is de bunker geheel gesaneerd en omgetoverd tot energiebunker die vandaag de dag de huishoudens in het wijkje aan de voet van de bunker van energie voorziet. (Hoe de Energiebunker vandaag de dag zijn werk doet lees je op de site van de IBA Hamburg.)
De buik van de bunker wordt grotendeels gevuld door de energie-installaties, op het dak heeft de bunker een soort VoKuHiLa kapsel bestaande uit zonnepanelen gekregen.
Rondleidingen in de Energiebunker
Elke tweede zondag van de maand organiseert de Geschichtswerkstatt rondleidingen door de bunker. De rondleiding neemt je mee door de hele bunker – behalve de 9e verdieping die voor iedereen off-limits is omdat er een vleermuizenkolonie haar intrek genomen heeft – en vertelt je alles over de geschiedenis van de bunker en over de toekomst.
Die vleermuizen hebben trouwens een tamelijk luxe penthouse: bij de renovatie van de bunker is besloten de beestjes extra handige en coole hangplekken te geven en hen verder met rust te laten. Op de 10e verdieping, het dak waar het grove geschut gestationeerd was, kun je met de rondleiding een kijkje nemen. (Aanrader!)
Elke tweede zondag van de maand
14:30 bij de ingang van de bunker
Tickets: € 6, vooraf aanmelden
Tentoonstelling in de bunker
Als je geen tijd hebt voor de rondleiding, maar wel iets wilt weten over de geschiedenis van de bunker, niet getreurd. Op het plateau waarop je de bunker rond kunt lopen vind je overal kleine kubussen met tekst&uitleg (incl. kubussen met QR-codes voor extra info) en historische foto’s. In het café kun je bovendien een brochure met informatie krijgen.
Uitpuffen op een duurzaam kunstproject kan ook. De banken zijn gemaakt van samengeperst oud papier.
De tentoonstelling is in de zomer (vanaf 1 mei) geopend op vrijdag, zaterdag en zondag.
Café Vju
Op de 8e verdieping bevinden zich een Café en een Veranstaltungsraum. Op het plateau kun je de om de hele bunker heen lopen en heb je een uitzicht over Hamburg, Wilhelmsburg en de haven dat je niet snel ergens anders vindt.
Bij Café Vju kun je op zondag ook brunchen.
Logeren in de Energiebunker in Wilhelmsburg: Sleepero
Bevalt het uitzicht je wel en ben je benieuwd hoe het er bij zonsopgang uitziet? Dan kun je blijven slapen! Tot 14 oktober 2019 kun je een ‘cube’ boeken bij Sleepero. Het laat zich nog het best beschrijven als ‘een soort tentje, maar dan iets comfortabeler’. Je cube wordt neergezet aan de noordkant van het dakterras van de Hochbunker.
Bezoek de Energiebunker in Wilhelmsburg
Je vindt de Energiebunker aan de Neuhöfer Straße 7 (hier bij Google Maps). Vanaf S-Bahn Wilhelmsburg neem je bus naar de Veringstraße of de Neuhöfer Straße (Ost).
Details over Veranstaltungen en rondleidingen en openingstijden vind je op de site van Café Vju.
Nu je toch in Wilhelmsburg bent: dit kun je er nog meer zien en doen.
Ben je benieuwd naar Hamburgs andere bunkers? Hamburger Unterwelten organiseert interessante rondleidingen in de Tiefbunker bij het Hauptbahnhof. In Stadtteil Hamm is bovendien zelfs een bunkermuseum.
Op naar Hamburg!
Kun je niet wachten om naar Hamburg te gaan, dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je er in een paar uur. Zoek je fijne hotels en goede deals voor je stedentrip, kijk dan eens hier. Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:
- 100 dingen die je in Hamburg gedaan moet hebben
- Insider tips: Hamburg voor gevorderden
- Veel Hamburg voor weinig geld: de beste budgettips voor een stedentrip Hamburg
- 11x fijne reisgidsen over Hamburg
