De Fernsehturm van Hamburg, ken je ‘m al? Vast wel, want hoewel hij niet zo beroemd is als dat ding in Berlijn, prijkt hij op menig mok uit Hamburg en is hij in de skyline niet te missen. (Handig oriëntatiepunt ook, overigens, dat terzijde.)
Sinds zijn opening in 1968 is de Fernsehturm het hoogste gebouw van Hamburg. Over dat ‘open’ gedeelte hebben we het trouwens zo nog even. Officieel is onze tv-toren vernoemd naar de Duitse natuurkundige Heinrich Hertz, maar dat weet hier niemand. Hier heet hij de ‘Telemichel’. Want net zo beroemd als de Michaeliskirche is de Fernsehturm wel.
Met een totale hoogte van bijna 280 meter zou de Fernsehturm stevige concurrentie zijn voor de echte Michel. Op zo’n 128 meter hoogte bevindt zich namelijk een uitkijkplatform. Maar ja, om van het uitzicht te kunnen genieten moet het platform wel geopend zijn. En dat is het helaas sinds 2001 al niet meer, in verband met brandveiligheid en nare dingetjes met asbest waar niemand voor wil betalen.
Zonde, maar gelukkig hebben we de foto’s nog, en zelfs video’s, zoals deze ter ere van de 25e verjarie van de toren:
Geschiedenis van de Hamburger Fernsehturm
Moderne techniek gevraagd, liefst een beetje mooi
Tot in de jaren zestig was de bunker bij Heiligengeistfeld het epicentrum van het telecommunicatieverkeer in Hamburg. Het aantal antennes nam echter in rap tempo toe en de bestaande structuur kon het verkeer niet meer aan. Los daarvan schoot er ook allerlei hoogbouw uit de grond, en dat was niet bevorderlijk voor de benodigde radiogolven. Daarom besloot de Duitse federale postdienst, die verantwoordelijk was voor de uitzending van tvprogramma’s, begin jaren ’60 in Hamburg een krachtigere telecommunicatietoren te laten bouwen.
Daarvoor werd een heuse architectuurwedstrijd in het leven geroepen. In de laatste ronde streden zeven projectontwerpen om het project. De luitjes van Hamburgs planbureau wilde graag een toren met een restaurant en een openbaar uitkijkplatform. De architecten van Hamburg hadden daar hun twijfels over, want niemand zat te wachten op een ‘saaie betonnen buis’ en daar begon het toch wel op te lijken. Uiteindelijk won het ontwerp van Fritz Trautwein, dat inderdaad best veel gelijkenis met een saaie betonnen buis vertoonde.
Maar het was ook goedkoper, dus het plan voor de Hamburger Fernsehturm was geboren. Het Fernsprechamt in de Schlüterstraße was ja sowieso niet te toppen.
De Heinrich Hertz Fernsehturm wordt gebouwd
Tussen 1966 en 1968 gingen architecten Fritz Trautwein en Rafael Behn dus aan de slag met staal en beton. En dan hebben we het over serieus gewapend beton en stalen staven als ondersteuning, hoor, de Fernsehturm was in die tijd echt net zo’n prestigeproject als de Elphi nog niet zo heel lang geleden.
Op 23 juni 1967 was er al een feestje, want dat was de dag dat het topje van de toren geplaatst werd. Yay! De officiële opening van het uitkijkplatform op een hoogte van ongeveer 128 meter volgde op 1 mei 1968, en de kakelverse Telemichel was een groot succes. Het uitkijkplaform was niet alleen om over de stad uit te kijken, nay, nay. Je kon er ook aan de braadworst: het restaurantplatform draaide binnen een uur om zijn eigen as.
De bouw van de toren heeft in totaal ongeveer 57,2 miljoen mark. Daarvan ving ongeveer de helft naar de inrichting van het telecommunicatiegebeuren in de Fernsehturm. Dat mocht ook wat kosten allemaal, want met ingenieuze constructies moest 1) voorkomen worden dat de toren zou omvallen of scheuren door alles dat ervan gevraagd werd en 2) gezorgd worden dat alle signalen die de toren door moest geven ook daadwerkelijk doorgegeven konden worden.
Een televisietoren raakt in onbruik
De belangrijkste taak van de Fernsehturm was het doorsturen van telecommunicatieverbindingen via directionele routes. Tegenwoordig wordt de Telemichel voornamelijk gebruikt voor mobiel telefoonverkeer, en politieradio. Het was trouwens ook een blauwe maandag mogelijk om vanaf de Fernsehturm te bungeejumpen, maar dat bleek bij nader inzien toch niet heel erg praktisch. De conditie van de toren is momenteel helaas ook niet zo goed dat dit zou kunnen zonder rondvliegende onderdelen. (Als het hard waait, wordt het gebied rond de toren vaak ook vrijgehouden.)
De Telemichel vandaag
Sinds 1 januari 2001 zijn dus zowel het uitkijkplatform als het restaurant op de televisietoren leider gesloten. Waarom? Er werd asbest in de toren gevonden, waardoor een grondige renovatie nodig was. Maar investoren die zin hadden om daarvoor de kosten op zich te nemen waren nergens te vinden… Desondanks staat onze Telemichel, het verbaast je vast niet, onder Denkmalschutz.
De toren heeft natuurlijk nog wel een functie, maar hij staat, laten we eerlijk zijn, toch vooral fotogeniek te zijn in de skyline van Hamburg.
Check bijvoorbeeld ook deze fotoserie van de NDR. Of koop een Fernsehturm-mok. 😉 (Of een ander Hamburg-souvenir, natuurlijk!)
Dingen over de Fernsehturm om de blits mee te maken op een feestje
Het kan weer, hè, feestjes. Dan zorg je maar beter dat je zulke interessante dingen te vertellen hebt dat je gegarandeerd ook een uitnodiging voor het volgende feestje krijgt:
- Totale hoogte: 279 meter, daarmee het hoogste gebouw van Hamburg. (Er zijn hogere zendmasten, maar omdat de Telemichel een restaurant en een uitkijkplatform heeft, geldt hij als ‘gebouw’ en niet alleen als mast. Het hoogste bewoonbare gebouw van Hamburg is overigens de Elbphilharmonie, met 110 meter.)
- Bouwjaren: 1966 – 1968, geopend op 1 mei 1968.
- Architecten: Fritz Trautwein en Rafael Behn.
- Vernoemd naar: Heinrich Hertz, de natuurkundige die beroemd werd door het aantonen van elektromagnetische golven.
- Maar eigenlijk noemen we hem gewoon Telemichel.
- Bouwkosten: zo’n 57 miljoen D-Mark (vergelijk dat maar eens met de bouw van de Elphi!)
- Gewicht: 43.000 ton. (Niet persoonlijk getest.)
- Net als de Peking heeft de Hamburger Fernsehturm een eigen vriendenclub. Sinds 2010 strijdt de Förderverein Hamburger Fernsehturm voor de heropening van de Fernsehturm. Inmiddels zijn er al ruim 21.000 vrienden: “Wir wollen wieder auf den Fernsehturm”.
- Die vrienden hebben inmiddels reden om voorzichtig optimistisch te raken: in 2020 werden de plannen voor een heropening van de Telemichel in 2023 gepresenteerd, waarin het restaurant omgetoverd gaat worden tot creatieve ruimte waar niet alleen gegeten maar ook gewerkt kan worden.
- Hoewel het ook 2024 kan worden…
(Nog niet uitgepraat op het feestje? Met deze Duitse uitdrukkingen voor op een feestje kun je helemaal niet meer stuk 😉 )
Wat er in de buurt van de Telemichel te doen is
Als hoogste gebouw in Hamburg kan je de Telemichel niet missen. Maar wil je het precies weten, je vindt hem hier (Google Maps). In de buurt is er genoeg te doen. Kijk maar:
- Allereerst natuurlijk de Messehallen, direct naast Hamburgs Fernsehturm. Na een jaar leegte werd de Messe Hamburgs Impfzentrum ♥ en sinds kort vinden er nu weer echte beurzen plaats. Over die Messehallen gaan we het binnenkort trouwens ook nog hebben, want daar heb ik ook wel wat over te zeggen, qua architectuur. 🙂
- Het beste uitzicht op de Fernsehturm heb je, vind ik, vanuit Planten & Blomen. Dat is sowieso een park waar je even moet kijken als je in Hamburg bent.
- Heb je meer zin in een muzikale avond, dan is Laeizshalle de plek om een goed concert bij te wonen.
- Street art en cultuur vind je in het Gängeviertel.
- En krijg je daarna zin om het Szeneleben in te duiken, dan ben je zo in de Schanze en St. Pauli.
Krijg je geen genoeg van het uitzicht op de Fernsehturm? Kein Problem, dan boek je gewoon een kamer in het Mercure Hotel Hamburg Mitte. Ook handig als je naar een beurs in de Messe gaat.
Wil je trouwens toch over Hamburg uitkijken, dan heb je op deze plekken het beste uitzicht over de stad.
Houd je, net als ik, van architectuur? Lees dan deze gids over architectuur in Hamburg sinds 1900, de Hamburg Architekturführer, en niet te vergeten mijn artikelen over architectuur. En plan meteen je stedentrip. 😉