Liefdevol gerestaureerde minihuisjes, smalle steegjes met klimop, bankjes met vrolijke bloembakken voor de deur en als het even meezit een spinnende poes op het bankje, kortom, hofjesromantiek. Dat is toch wat er in je opkomt als je aan historische hofjes denkt. Toch?
Niet in Hamburg! Er is hier eigenlijk nog maar één zo’n steegje over, de Krameramtstuben. En het Gängeviertel, maar daar gaat het vandaag de dag allemaal niet om romantiek, maar om street art en creativiteit. Hoog tijd om dat Gängeviertel eens van dichtbij te gaan bekijken! Kommste mit in die Gänge?
Beginnen bij het begin: waar ligt dat Gängeviertel?
Dit lijkt een beetje naar de bekende weg vragen, want met een adres + Google Maps moet je toch een heel eind kunnen komen, of niet soms? Wel, ja, maar toch heb ik er zelf de eerste keer nog best even over gedaan om het Gängeviertel te vinden.
Als je op de kaart kijkt, dan zie je namelijk dat in de buurt van de Valentinskamp moet zijn. Maar het woord ‘Viertel’ suggereert ‘wijk(je)’, en daar is op die plek helemaal geen ruimte voor, in mijn beleving althans.🧐
Verrassing, toch wel! Een heel klein wijkje, ingeklemd tussen Valentinskamp, de Caffamacherreihe, de Speckstraße en de Bäckerbreitergang. Vanaf Valentinskamp duik je de Schiers Passage binnen, of loop je de Bäckerbreitergang in.
Het Gängeviertel vroeger
Vroeger was het natuurlijk ook al niet heel erg romantisch in de vele smalle steegjes in het gebied de haven (waar nu HafenCity ligt) en de Neustadt: de huizen waren klein, vochtig en dicht op elkaar gebouwd, de bewoners waren arm. De straten waren nauwe ‘Gänge’, stegen.
De hygiënische omstandigheden waren slecht, ziektes lagen overal op de loer. Al in de 18e eeuw was Hamburg de stegencomplexen liever kwijt dan rijk en werd er op verschillende plaatsen geprobeerd te saneren (wat een net woord is voor platgooien, natuurlijk). Na de cholera-epidemie van 1892 maakte de stad serieus werk van deze sanering en ruimde vele Gänge.
Andere sneuvelden in de Tweede Wereldoorlog. De steegjes bij de Valentinskamp bleven overeind staan en werden jarenlang verwaarloosd en eigenlijk gewoon vergeten.
Toen de stad zich herinnerde dat het Gängeviertel nog overeind stond, liep ze niet vol trots en vreugde naar het Denkmalschutzamt om het wijkje in z’n geheel te behouden (een deel stond wel al onder Denkmalschutz), nee, ze verkocht in 2008 de hele zwik aan een – nu wordt het een beetje pijnlijk – Nederlandse investeerder die van plan was de boel voor 80% plat te gooien en er nieuwbouw neer te plempen…
[cliffhanger, niet? ontknoping na de foto….]
Het Gängeviertel nu
Die snode plannen met de Hollandse investeerder gingen mooi niet door, want een collectief van zo’n 200 kunstenaars stak daar in de zomer van 2009 een stokje voor en bezette de oude, vervallen gebouwen. Handen af van een bijzonder stukje Hamburg!
De kunstenaars eisten behoud van en een zinvolle invulling voor het kwartier. Eind 2009 besloot Hamburg dan toch maar dat de verkoop ongedaan moest worden gemaakt en plaats moest maken voor een project waarvoor meer draagvlak was.
Zodoende is het huidige Gängeviertel een van de creatiefste miniwijkjes van Hamburg en wordt er nu gewerkt aan sociale woningbouw, vind je er galeries, tentoonstellingen, concerten, cursussen en heel veel kleurige murals. Een greep uit de redenen om het Gängeviertel te bezoeken:
Zien en doen in het creatieve Gängeviertel
Die Fabrique: concerten en andere events
Die Fabrique
In cultuurcentrum Die Fabrique (niet te verwarren met de Fabrik in Ottensen) wordt (o.a.) muziek gemaakt, gedanst, gediscussieerd, film gekeken en gelezen. Elke maandag kun je komen zingen bij het Mash-up Chor, bijvoorbeeld. De Fabrique vind je aan Valentinskamp 34.
Sketch Corner
Ga je liever tekenen, dan kun je elke 1e en 3e dinsdag van de maand terecht bij Sketch Corner.
Faltenrock
Elke laatste zondag van de maand is het tijd voor Faltenrock, een dansavond voor 60+. (Een event dat mij mateloos intrigeert, maar ‘jongeren’ mogen enkel onder begeleiding van een zestigplusser naar binnen.)
Offene Werkstatt
Elke donderdagavond kun je tussen 18 en 22 u zelf leren zeefdrukken in de offene Werkstatt van de Fabrique. Materiaal is voorhanden en gebruik je tegen onkostenvergoeding.
Studio Fotofabrique
Houd je meer van fotografie? Dan is er studio Fotofabrique, met workshops en cursussen.
Het volledige Gängeviertelprogramma staat hier: Veranstaltungen.
Galeries en tentoonstellingen in het Gängeviertel
Aan galeries en creatieve tentoonstellingen geen gebrek in dit wijkje:
- Galerie Heliumcowboy, Bäckerbreitergang 75
- The Raum linksrechts, Valentinskamp 37
- MOM Art Space, Valentinskamp 34a
- Galerie Speckstraße, Speckstraße 83-87
Bekijk voor actuele en komende tentoonstellingen de kalender: Ausstellungsprogramm.
Murals en andere street art
Ook zonder ergens naar binnen te gaan kijk je in deze straatjes je ogen uit. Kleurrijke murals sieren hier namelijk bijna elk stukje muur. De grote spin is een van dé hitmurals in Hamburg, maar als ik eerlijk ben, vind ik hem best wel lelijk. Daarom fluks een geinige duif uit het Gängeviertel:
Monumenten in het Gängeviertel
Verschillende gebouwen in het wijkje staan onder Denkmalschutz. Het leuke daarvan vind ik dat je daaronder Gründerzeithuizen vindt (Jügendstil, die mooie klassieke, witte huizen) maar ook de vakwerkhuizen resterend uit de 17e eeuw en eerder. Onder monumentenzorg vallen bijvoorbeeld:
- Valentinskamp 34 en 34a, vakwerkhuizen uit 18e eeuw
- Bäckerbreitergang 49-58, eveneens vakwerkhuizen:
- Schier’s Passage (Valentinskamp 35, 36, 37, 38, 38 a–f, 39) – de roze passage waar je binnenloopt
- Caffamacherreihe 37–39/43–49 (late Gründerzeit, architect Carl Feindt)
- Valentinskamp 40–42, waar sinds 1809 al een theater zat. Het heeft lange tijd nog dienst gedaan als feestruimte, werd vervolgens een drukkerij en huisvest tegenwoordig operettenhuis Engelsaal.
In de stemming voor hofjes gekomen?
Heb je de hofjessmaak te pakken, kijk dan ook eens hier:
- Krameramtstuben naast de Michaeliskirche
- Hofjesromantiek in Lübeck
- Meer Gängeviertel, incl. evenementenkalender: Komm in die Gänge!
Meer street art in Hambrug? Geht doch!
Bekijk je liever meer street art, dan snel je je hierheen:
- Berlijn, Londen, aan de kant, de street art in Hamburg komt eraan
- En bekijk ook zeker Hamburgs mooiste murals
Op naar Hamburg!
Zin gekregen in een creatieve stedentrip Hamburg? Dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je er in een paar uur. Zoek je een goede hoteldeal, kijk dan eens hier. Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:
- 100 dingen die je in Hamburg gedaan moet hebben
- Insider tips: Hamburg voor gevorderden
- Veel Hamburg voor weinig geld: de beste budgettips voor een stedentrip Hamburg
- 11x fijne reisgidsen over Hamburg
6 reacties
Super, doet me een beetje denken aan de hofjes die ik Berlijn Mitte en Dresden Neustadt spotte, I like.
Ja, he? Er is maar weinig van over in Hamburg, maar het contrast tussen wat er over is is wel grappig: traditioneel (en inmiddels ook wel erg toeristisch) bij de Krameramtstuben, en creatief en funky bij het Gängeviertel bij de Valentinskamp.
Dit vind ik de leukste delen van een stad. Jammer dat er zo weinig van over is.
Ja, in Hamburg is het ook echt verdrietig weinig (in feite maar 2 stegen op de hele stad) (hoewel ik vandaag toevallig in Harburg ook op een paar heel oude, smalle straatjes gestuit ben – weliswaar geen hofjes, maar wel kleine, dicht op elkaar gepropte vakwerkhuisjes)
Wat een leuke hofjes! Ik houd van die kleurtjes en de schijnbare chaos.
Ja he 🙂 En een beetje verstopt ook. Nu is dit niet echt een Geheimtipp, maar het is wel net even anders dan je verwacht.