Hoe het kan is me écht een raadsel, maar ik zie online nog steeds regelmatig mensen beweren dat er ‘door de oorlog geen historische gebouwen in Hamburg zijn’.
Als je dat met droge ogen beweert, dan ben je of nooit in Hamburg geweest, of je hebt letterlijk je ogen dicht gehouden. En dat is hartstikke zonde!
Hamburg staat namelijk, ondanks de grote verwoesting in de oorlog, vol historische architectuur. Hoog tijd om die eens te bewonderen!
- Waar het vooroordeel eigenlijk vandaan komt
- Wat overeind bleef: historische architectuur in Hamburg
- Meer architectuur in Hamburg
Maar eerst: waar dat vooroordeel eigenlijk vandaan komt
Inderdaad, Hamburg is in de oorlog zwaar gebombardeerd. De geallieerde Operation Gomorrha heeft tussen 23 juli en 3 augustus 1943 grote delen van Hamburg compleet van de kaart geveegd. De grote verwoestingen lagen niet alleen aan de enorme hoeveelheid bommen die in die dagen op Hamburg gedropt zijn, maar ook aan het weer.
Vuurstorm
Het was namelijk hoogzomer, en bloedje heet. Alles was gortdroog, en de stand van de wind zorgde ervoor dat de stad dagenlang één grote vuurzee was. De hitte van de branden veroorzaakte bovendien een verandering in het weer in alle luchtlagen.
Er ontstond een vuurstorm die nog weinig overeind liet staan.
Wijken die het zwaarst getroffen werden
De wijken die hierdoor het zwaarst getroffen zijn, zijn echter niet de wijken waar je naartoe gaat als je een stedentrip Hamburg maakt. Ik noem bijvoorbeeld Hamm, Barmbek en Wandsbek. (Wil je meer over de Feuersturm weten, dan kan ik je het boek Inferno van Keith Lowe erg aanraden.)
Natuurlijk raakten ook wijken als St. Pauli en Altona beschadigd, plaatselijk zelfs zwaar. Maar zeker als je weet wat er in de oorlog gebeurd is, verbaas je je erover hoeveel historische architectuur in Hamburg nog steeds te bewonderen is.
Laten we dat dan ook gauw gaan doen!
Wat overeind bleef: historische architectuur in Hamburg
Ik weet bijna niet waar ik moet beginnen, want 1) er is veel materiaal en 2) ik begin heel erg te stuiteren als het om historische gebouwen gaat. Ik zal proberen me een klein beetje in te houden, maar kan niks garanderen. 😉
Rathaus
Het oude stadhuis sneuvelde bij de grote brand van Hamurg in 1842, maar de ‘nieuwbouw’, een kolossaal neorenaissancistisch pronkstuk is al sinds 1897 de zetel van het Hamburger parlement.
De hal en binnenplaats kun je zo binnenlopen. In de hal zijn tentoonstellingen over Hamburg te zien. Voor een kijkje achter de schermen en meer geschiedenis van het Rathaus ga je mee met een rondleiding.
Bekijk ook: 9x gratis bezienswaardigheden voor een eerste bezoek aan Hamburg
Altonaer Rathaus
Het Altonaer Rathaus begon zijn leven als station. Toen Bahnhof Altona in 1898 verhuisde naar zijn huidige locatie een paar honderd meter verderop, werd het oude stationsgebouw omgebouwd tot Rathaus.
Voor de hoofdingang staat een ruiterstandbeeld van Wilhelm I. Oorspronkelijk was hier een beeld van Bismarck gepland, maar dat is er niet gekomen (de vraag ‘waarom dan’ intrigeert mij enorm, maar ik weet het niet). Dit beeld werd in 1898 in bijzijn van het keizerlijk paar onthuld.
Hoewel Altona sinds 1938 geen zelfstandige stad meer is, is het Rathaus nog steeds in gebruik. Het is het gemeentehuis van Bezirk Altona. Je kunt er dus ook trouwen. (Just sayin’…)
Het Rathaus ligt aan de Platz der Republik.
Mellin-Passage
Hamburgs oudste en kleinste passage is de Mellin-Passage, tussen de Neuer Wall en de Alsterarkaden. Een Geheimtipp die je makkelijk over het hoofd ziet.
De passage uit 1864 is vernoemd naar de banketbakker die aan deze passage een bakkerij had. De jugendstil versieringen aan de wanden en plafonds zijn iets jonger, ze werden rond 1900 aangebracht.
Ze zijn pas relatief kort weer te zien: deze plafondschilderingen zaten een groot deel van de 20e eeuw verstopt achter nieuwe lagen plamuur en kwamen in 1989 bij een renovatie tevoorschijn.
Meer over de passage: Jugendstil-kleinood in de Altstadt – de Mellin-Passage
Altbau uit de Gründerzeit
Architectuur uit de Gründerzeit, grofweg 1848 tot 1914, is mijn favoriete soort architectuur in Hamburg.
De bouwstijl Historismus was in deze periode populair en gebruikt klassieke, barokke en renaissancistische elementen. Veel van deze statige, elegante huizen, vaak met neoclassicistische versieringen aan de gevels, zie je nu nog in Hamburg.
De meeste Gründerzeit-Altbau staat in Altona, St. Pauli, St. Georg, Ottensen, Eppendorf, Blankenese, Othmarschen/Klein-Flottbek, Eimsbüttel en Winterhude.
Zelf heb ik 5,5 jaar in een prachtige Altbau in Altona gewoond, uit 1865. Niet altijd makkelijk (want slecht onderhouden), maar ik was dol op dat huis.
Bekijk ook: De geneugten van een Altbau-woning in Hamburg om daar een indruk van te krijgen. 😉
Altona-Altstadt, in de straat waar ik vroeger woonde
Eimsbüttel, Belalliance-Straße
St. Pauli, Am Brunnenhof
Eppendorf, Haynstraße
Altona, Lessingstraße
Speicherstadt
Als je denkt aan architectuur in Hamburg, dan schiet de Speicherstadt je waarschijnlijk als eerste te binnen. De typische bakstenen pakhuizen zijn toch een beetje het visitekaartje van de stad. Geen wonder:
Het is het grootste pakhuizencomplex ter wereld en werd tussen 1885 en 1927 gebouwd. In de late 19e eeuw besloot de Deutsche Zollverein namelijk dat waren niet meer tolvrij mochten worden opgeslagen. Hamburg bouwde dus een Freihafen om alle koffie, specerijen, en tapijten die de haven binnenkwamen op te slaan.
Nu kijken we naar de Speicherstadt als historische architectuur – sinds 2015 staat het complex zelfs op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. In de tijd dat de Speicherstadt gebouwd werd, waren de pakhuizen echter het modernste van het modernste dat architecten konden.
Bekijk ook:
Kontorhausviertel
De handel die in de Speicherstadt gedreven werd moest ergens geadministreerd worden. Begin 20e eeuw werd daarom het Kontorhausviertel uit de grond gestampt.
Deze kantoren waren geen deprimerende kantoorkolossen, maar architectonische hoogstandjes die op de covers van alle architectuurtijdschriften prijkten. Tegenwoordig prijken ze samen met de Speicherstadt op de Werelderfgoedlijst.
De bekendste kantoren van het Kontorhausviertel zijn het Chilehaus (1922-1924) en de Sprinkenhof (1927), maar het zijn zeker niet de enige kantoren die de moeite waard zijn. Bekijk bijvoorbeeld ook het Getreideheberhaus.
Bekijk ook:
- Geniale architectuur: het Chilehaus in het Kontorhausviertel
- Geniale architectuur: de Sprinkenhof
- UNESCO Werelderfgoed in Hamburg: Kontorhausviertel
Backsteinbau
Baksteenarchitectuur vind je echter niet alleen in de Speicherstadt en het Kontorhausviertel! Eigenlijk vind je overal in de stad wel mooie voorbeelden, maar de beste baksteenbuurten zijn Ottensen en Bahrenfeld.
Deze Stadtteile waren tot begin van de 20e eeuw kleine industriesteden en stonden vol fabrieken. Van scheepsschroeven tot sigaretten en van de gascentrale tot elektromotoren, het werd hier gemaakt.
Veel fabrieksgebouwen bestaan nog steeds en zijn een nieuw leven gestart als bioscoop, galerie, concertzaal of bedrijvenpand.
Bekijk ook: 15x de mooiste baksteenarchitectuur in Hamburg
Historische bruggen
Bruggen, nog zoiets waar Hamburg beroemd om is. Er zijn er zo’n 2.500 en een aantal van deze bruggen is behoorlijk op leeftijd.
Neem bijvoorbeeld de alte Harburger Elbbrücke, die gebouwd is tussen 1897-1899. Het was de eerste autobrug over de Süderelbe en lange tijd was deze brug de enige manier om van Wilhelmsburg naar Harburg te komen.
Hamburg had meerdere bruggen met dit zulke indrukwekkende poorten aan beide kanten, maar de alte Harburger Elbbrücke is de enige brug waarbij beide poorten nog staan.
Op de poorten zie je de wapens van zowel Wilhelmsburg als Harburg. Daarboven stonden ooit twee adelaars (een daarvan bestaat nog – hij woont nu in het archeologisch museum).
De alte Harburger Elbbrücke is tegenwoordig een brug voor fietsers en voetgangers.
➤ Wil je de andere bruggen van Hamburg ook bekijken, begin dan hier: Meer bruggen dan Venetië: de 2.500 bruggen in Hamburg
Historische stations
We zijn er nog niet, hoor, met de historische architectuur! Hamburg heeft namelijk ook een flink aantal stations die niet alleen fotogeniek zijn, maar ook niet de jongste meer.
Twee van de oudste stations van Hamburg zijn bijvoorbeeld de Sierichstraße en Mundsburg. Ze stammen uit 1912 en zijn grotendeels intact. De Sierichstraße werd in 1943 gedeeltelijk verwoest, daardoor is er in 1954 een stuk nieuwbouw bij gekomen.
Beide stations zijn door architectenbureau Raabe & Wöhlecke ontworpen, maar ze zijn absoluut verschillend. (Hint: gewoon een keer een rondje met de U3 maken en deze stations bekijken.)
Bekijk ook: Fotogenieke stations in Hamburg
Meer architectuur in Hamburg
Dit, liebe Leude, is maar een fractie van de historische architectuur die Hamburg te bieden heeft. Er zijn nog historische watertorens, het oude Altonaer ziekenhuis, schitterende trappenhuizen, niet te vergeten schoolgebouwen, en selbstverständlich een aantal mooie kerken. En nog heel veel meer.
Ik wil dus nooit meer iemand horen zeggen dat Hamburg geen oude gebouwen heeft. Anders zal toch echt billenkoek gaan volgen.
Wil je nou verder lezen over architectuur in Hamburg, bekijk dan eens mijn blog over hotels met een verhaal. Ik kan je zeker aanraden om eens een nachtje te komen slapen in de oude gasfabriek, bijvoorbeeld!
Wat dit net iets te veel historische architectuur voor je, dan heeft Hamburg gelukkig ook een heleboel hypermoderne gebouwen te bieden. 🙂
Op naar Hamburg!
Kun je niet wachten om naar Hamburg te gaan, dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je er zo! Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:
- 100 dingen die je in Hamburg gedaan moet hebben
- Insider tips: Hamburg voor gevorderden
- Veel Hamburg voor weinig geld: de beste budgettips voor een stedentrip Hamburg
- 11x fijne reisgidsen over Hamburg
1 reactie
Hartelijk dank voor deze prachtige website. Hier heb ik wat aan!