Safari langs de mooiste trappenhuizen in Hamburg

“You never get a second chance to make a first impression”, good ol’ Marijke van Helwegen zei het al en daarom gaan we vandaag op safari langs de mooiste trappenhuizen in Hamburg.

Want zeg zelf, de hal en het trappenhuis zijn toch een beetje het visitekaartje van een gebouw. En laat Hamburg nou vol staan met dit soort visitekaartjes. 

Ik heb 15 bijzondere trappenhuizen in Hamburg op mijn (voorlopige) favorietenlijstje staan. We gaan duizelingwekkend mooie kantoorpanden beklimmen en dalen af naar de diepten van het Hamburger U-Bahn netwerk. We klimmen ook in een boom, en zoals het hoort op safari, gaan we ook een olifant zien.

Mindspace Hamburg

Nou, als we het over visitekaartjes hebben, dan is dit er eentje waar je u tegen zegt. Eentje waar je zelf ook kunt gaan werken, als je wilt.

Coworking space Mindspace zit namelijk in het Alte Klöpperhaus, dat tussen 1902 en 1904 aan de Rödungsmarkt werd neergezet als kantoor- en opslagpand. De jugendstilgevel is al een plaatje, maar écht bijzonder zijn de in totaal drie trappenhuizen.

➤ Mindspace Hamburg, Rödingsmarkt 9 (coworking space)

Alter Elbtunnel

De alte Elbtunnel werd aangelegd in 1911 en was een technisch wonder: er kwamen compressietanks aan te pas om te zorgen dat er geen Elbwater in de net uitgegraven schachten van 24 meter diep liep.

Dat de tunnel 24 meter onder de Elbe gaat betekent dat je op de een of andere manier beneden moet zien te geraken om de tunnel in te gaan. Dat is waar het trappenhuis om de hoek komt kijken: je hebt twee opties om in de tunnel te komen. Wat mij betreft komen die opties neer op kiezen tussen ‘Pest und Cholera’. Er is namelijk een lift, maar dat is een krakerig koekblik, en er is een trap. En dat is een plaatje, maar wel een heel eng plaatje. Kijk zelf.

Het duurde twee jaar voor ik de Elbtunnel in durfde…

➤  Alter Elbtunnel, Bei den St. Pauli Landungsbrücken (openbaar)

Haus Goldener Schwan

Haus Goldener Schwan uit 1911 is een Ärztehaus aan de Dammtorstraße waarvoor je bijna graag naar de dokter gaat. Gelukkig kun je ook gewoon een kijkje nemen in het trappenhuis, en in de Schwan-Apotheke op de begane grond. Bereid je voor op sierlijke letters, beschilderde tegels en gedetailleerd glas-in-lood!

➤ Haus Goldener Schwan, Dammtorstraße 27 (openbaar tijdens kantooruren)

Sprinkenhof

De negen verdiepingen tellende backsteinbeauty Sprinkenhof werd tussen 1929 en 1943 gebouwd door de Gerson-broers en Fritz Höger. Het maakt deel uit van het Kontorhausviertel, was ooit het grootste Kontorhaus van Europa en heeft niet alleen een geniaal trappenhuis, maar ook een nog werkende paternosterlift. (In heel Hamburg zijn er daarvan nog 12. Een andere komen we verderop in onze reis tegen.)

De roodgouden trap spiraalt naar boven (je weet wel, zoals trappen plegen te doen 😉 ) en helemaal bovenin stuit je plots op kunstwerken. Zie ook de foto helemaal bovenaan dit artikel.

Sprinkenhof, Burchardtsraße/Altstädter Straße (kantoorgebouw) (er zit een restaurant in het complex)

➤ Meer weten over deze schoonheid? Geniale architectuur: Sprinkenhof

Chilehaus

We steken bij de Sprinkenhof de straat over en roepen ‘Schip Ahoi!’ Het Chilehaus is letterlijk het boegbeeld van het Kontorhausviertel – het heeft de vorm van een schip. Fritz Höger gebruikte een slordige vijf miljoen bakstenen en zette bijna drieduizend ramen. Er zijn sculpturen, friesen… en wunderbare trappen. 

➤  Chilehaus (kantoorgebouw), Fischertwiete 2

➤ Meer weten over het Kontorhausviertel (lees: nog meer gave architectuur)? Must see: het Hamburger Kontorhausviertel.

Meßberghof

We blijven nog even in het Kontorhausviertel, want als je jaagt op de mooiste trappenhuizen van Hamburg, dan heb je hier veel te doen. De Gerson-broers zetten hier namelijk ook het “Ballinhaus” neer, naar de beroemde Albert Ballin van de HAPAG rederij.

Omdat Ballin Joods was, veranderde de Gauleiter van Hamburg in 1938 de naam van het gebouw in ‘Meßberghof’, naar de straat die erlangs loopt. Ondanks dat er in de jaren ’90 sprake van was dat de Meßberghof weer Ballinhaus zou gaan heten, is de naam niet meer veranderd. 

Het Chocoversum bevindt zich ook in de Meßberghof, maar slaan we voor het moment even over. In plaats daarvan gaan we naar de chocoladebruine spiraaltrap met goud-caramelkleurige leuningen staren.

➤  Meßberghof, Willy-Brandt-Straße (Het is in dit gebouw gevestigd, ook al vind je daar de trap niet.)

Laeiszhof 

Je zou bijna vergeten dat we op safari zijn, maar als we goed opletten, begroet het wildlife van de Laeiszhof ons. Op het dak van de Laeiszhof vinden we namelijk een leeuw poedel. Jawohl, een poedel.

Dit Kontorhaus is namelijk nog steeds het hoofdkantoor van rederij F. Laeisz GmbH. En de bijnaam van de echtgenote van Carl Laeisz, was ‘Pudel’… Mevrouw Laeisz was overigens ook de reden dat de viermaster Peking de naam Peking kreeg. Hoe dat zit lees je hier.

Eenmaal binnen treffen we weer een werkende paternoster aan, en uiteraard een mooie trap, dit keer in rustgevend blauw met smeedijzeren leuningen, florale ornamenten, gietijzeren zuilen en elegante galerijen. 

➤  Laeiszhof, Trostbrücke 1 (kantoorgebouw)

Behörde für Umwelt und Energie

Als je dacht dat we vandaag niets moderns gaan tegenkomen, heb je het mis. Over een gebrek aan boeiende moderne architectuur hoeven we ons hier namelijk ook niet te beklagen.

Wat dacht je er bijvoorbeeld van om een boom te beklimmen bij het Behörde für Umwelt und Energie? Dat is toch een beetje de vibe die dit trappenhuis afgeeft, die van een oerwoud. Het ziet er van alle kanten ook anders uit, soms zelfs hartvormig.

➤  Behörde für Unmelt und Energie, Neuenfelder Straße 19 (kantoorgebouw, foyer openbaar toegankelijk)
Vergaap je ook even aan de buitenkant van dit gebouw (onderdeel van de Internationale Bau-Ausstellung 2013) – hij is niet te missen vanuit de S-Bahn (halte Wilhelmsburg).

➤ Tip: ga skaten, wandelen, fietsen, varen of klimmen in het Inselpark aan de andere kant van de straat en bezoek het Science Center in het Wälderhaus.

Kontorhaus Stubbenhuk 

Terug naar de kantoren uit de jaren ’20. Kontorhaus Stubbenhuk wordt ook wel Getreideheberhaus genoemd (het is namelijk gebouwd door Getreideheber GmbH). Als je het mij vraagt is dat een stuk beter dan ‘Stubbenhuk’, maar goed. (Ik heb een poging gedaan de herkomst van de straatnaam te achterhalen, maar heb nog niets te berichten – wie het weet mag het zeggen!)

Stubbenhuk heeft een constructie uit staalbeton en is bekleed met Rotklinker en veel sierwerk bij de ramen. Het is een van de weinige gebouwen in dit deel van Hamburg die de oorlog redelijk ongeschonden doorgekomen zijn.

Dit kantoorgebouw is de thuisbasis voor de Henri-Nannen-Schule voor journalisten, maar er zit ook een ginhandelaar. Door de week is de deur van Stubbenhuk open en kun je een kijkje nemen in het trappenhuis. 

➤ Kontorhaus Stubbenhuk, Stubbenhuk 10 (kantoorgebouw)

Brahms Kontor 

De buitenkant van het Brahms Kontor stuit in Hamburg op wat gemengde reacties. Het stamt uit 1904 en heeft er in de jaren ’20 wat verdiepingen bij gekregen, naar voorbeeld van New Yorkse wolkenkrabbers. Ik vind het resultaat eigenlijk best prima, hoewel ik zéker mooiere baksteenarchitectuur ken. Maarrrr…. mocht je de kans hebben om een keer bij Brahms naar binnen te piepen, laat je dan niet afleiden door de buitenkant!

Binnen beland je namelijk gewoon in een snoeptrommel. Alsof je een schilderij binnenwandelt. (Kijk dan! En die video!) 47.000 gouden tegels wachten op je in de hal. Om nog te zwijgen van de mozaïekvloeren. En.Die.Trap. *zwijmel*.

Heb je A Most Wanted Man gezien? Dan herken je misschien stukjes van het Brahms Kontor, want sommige scènes zijn hier opgenomen. Maar omdat dat een kutfilm is, hebben we het daar verder niet over.

➤ Brahms Kontor, Johannes-Brahms-Platz 1 (kantoorgebouw)

Holstenhof 

Nog een Jugendstil-beauty, de Holstenhof uit 1900/1901 van architect Albert Lindhorst. Het hoofdtrappenhuis is volledig met bont-blauwe tegels en goudkleurige filigrane trapleuningen opgetooid.

➤ Holstenhof, Kaiser-Wilhelm-Straße 79-87 (kantoorgebouw)

Zomaar een Altbau-woonhuis aan de rand van St. Pauli

Aan de rand van St. Pauli staat een huis. De buitenkant is, voor een Altbau, niet heel erg bijzonder en vooral niet heel goed onderhouden.

Nu is dit een woonhuis, dus op zich heb ik er niks te zoeken. Maar ja, als iemand de deur wagenwijd laat staan, kan ik het toch niet laten om éven een snelle blik naar binnen te werpen… En wat ik je brom, achter die weinig aantrekkelijke deur houdt zich een fabelhafte getegelde entree schuil!

➤ Tschaikowskyplatz, tegenover de Russisch-Orthodoxe kerk (woonhuis!)

Sierichstraße

De halte Sierichstraße aan de U3 is een van de oudste stations van Hamburg (1912). Het is ook mijn lievelingsstation en heeft een mooie trap met turkooizen tegeltjes. Op de kleine reliefs die je aan de zijkant ziet staan scènes uit het leven van goudsmid Adolph Sierich, naar wie het station vernoemd is.

➤ U3, halte Sierichstraße (U-bahn station)

Überseequartier

Ik ben een beetje moe van al dat klimmen, daarom dalen we nu af naar de ijsblauwe diepten van het Überseequartier. Heb je al het gevoel dat je onder water bent? Dat is ook precies de bedoeling in dit station dat in 2012 af was. 

Dit station is namelijk niet alleen praktisch, maar ook een kunstproject. Langs de roltrappen heeft elke lamp een luidspreker waaruit je de zee kunt horen ruisen. Zennnn.

➤ U4, halte Überseequartier (U-Bahn station)

➤ Bekijk ook de meest instagrammable stations van Hamburg!

Afrikahaus

Ik hoop dat je je kaki broek aan hebt, want we gaan nu naar de olifanten. We staan namelijk voor de deur bij het pand van de vroegere rederij Woermann, ooit de grootste private rederij ter wereld. Voor een glanzende goudkleurige poort begroet een bronzen krijger je. Weet je hem te passeren, dan bewaken twee olifanten het kantoor en helaas ook die prachtige krultrap die we zo graag willen zien.

Het Afrikahaus staat sinds 1972 op de monumentenlijst en is tijdens de Tag des offenen Denkmals opengesteld voor bezoekers. Dat is mooi, want dat is je kans een glimp van de trap op te vangen. 

➤ Afrikahaus, Große Reichenstraße 27 (kantoorgebouw)

➤ Lees meer over het Afrikahaus in mijn artikel Er staat een olifant voor de deur – het Afrikahaus 

Levantehaus

Tot slot duiken we nog even het Levantehaus in. Genoemd naar de “Deutsche Levante-Linie” en aan de andere rederijen die hun schepen “naar de zon” voeren, maar kantoor in Hamburg hielden, en dus vol exotische elementen.

Zo maken we op de roltrap een reis langs de ontwikkeling van de mens in zeven verdiepingen, en staat de kerstboom bij een wat wild fries waarop met uitsterven bedreigde diersoorten de hoofdrol hebben. Het is van de Britse kunstenaar Barry Baldwin, die ook de centaur boven de ingang van het Levantehaus heeft gemaakt.

➤ Levantehaus, Mönckebergstraße 7 (winkelcentrum)
➤ Lees ook: Shoppen en kunst kijken in het Levantehaus

Een van deze trappenhuizen zelf bewonderen? Even checken

Misschien wil je zelf een kijkje gaan nemen in een van deze Treppenhäuser. Snap ik helemaal! Houd er rekening mee dat de meeste van deze trappenhuizen zich in kantoorpanden bevinden waar je mogelijk niet zomaar naar binnen mag. Sommige gebouwen hebben ook een portier. Ben je in de buurt, spreek dan iemand aan – meestal zijn mensen vrolijk verrast als je zegt dat je het trappenhuis komt fotograferen. 😉

➤ Houd ook de Tag des offenen Denkmals (monumentenweekend) in de gaten, want bijvoorheeld het Chilehaus en het Afrikahaus openen dan de deuren voor rondleidingen.

➤ Een andere tip is om te solliciteren bij een van de bedrijven in het pand waar je je oog op hebt laten vallen, maar dat is misschien wat drastisch. 😉 

Bonus: nog meer schöne trappenhuizen in Hamburg

Dat waren ze, mijn 15 (voorlopige) favorieten. Maar ik zweer je, je kunt een stedentrip vullen met de Hamburger trappenhuizen. De Handelskammer mag er bijvoorbeeld ook wezen, en niet te vergeten de Handwerkskammer, het Versmannhaus, het Mönckeberghaus en de Elbphilharmonie. O, en het Alsterhaus en het Hübnerhaus. 

Meer architectuur in Hamburg? Geht doch!

Heb je even?! Er is in Hamburg nog zó véél meer aan spannende architectuur te beleven, van Altbau tot baksteen tot modern.

• Check voor de zekerheid gewoon maar even alle posts met het labeltje #architectuur en de mooiste fotospots van Hamburg.
• Wil je echt goed beslagen ten ijs komen, verlaat dan het huis niet zonder de Hamburg Architekturführer. Ook leuk is deze gids: Architektur in Hamburg seit 1900.

Nog eentje dan. Dit is de Handwerkskammer:

Op naar Hamburg!

Kun je niet wachten om zelf de trappenhuizen van Hamburg te bestijgen, dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je er zo! Zoek je een goede hoteldeal, kijk dan eens hier. Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:

• 100 dingen die je in Hamburg gedaan moet hebben
• Insider tips: Hamburg voor gevorderden
• Veel Hamburg voor weinig geld: de beste budgettips voor een stedentrip Hamburg
• 11x fijne reisgidsen over Hamburg