#teamherfst en de Bahrenfelder See

Storm Ignatz heeft vorige week flink z’n best gedaan alle blaadjes van de bomen te waaien. Gelukkig zijn de blaadjes van Hamburg niet voor één gat te vangen en zit een groot deel nog gewoon, in volle oranje glorie, aan de bomen. De rest vormt een mooi gouden tapijt op de paden.

Dat gestorm hoeft van mij niet per se, maar verder ben ik wel van #teamherfst.

Afijn, oranje blaadjes aan de bomen betekent dat er gewandeld moet worden en zo ontdekte ik dat het vijvertje dat ik regelmatig tegenkom in Bahrenfeld geen vijver is. Nee, het is de Bahrenfelder See. Nu vind ik het woord ‘meer’ wat overdreven voor dit water, maar goed, kniesoor die erop let. Ik las wel van alles over aardbevingen. In Hamburg!

Hamburgs aardbevingenzone

De wijken Bahrenfeld, Groß Flottbek en Othmarschen blijken namelijk in het aardbevingsgebied van Hamburg te liggen. Jawel, aardbevingsgebied. Vlak naast de A7 nog wel! Dit gebied neigt naar mini-aardbevingen en sinkholes. En dat is precies de manier waarop in de Middeleeuwen de Bahrenfelder See ontstond.

Boosdoener is de  “Othmarschen Langenfelde Diapir” (ik moest het woord ‘diapier‘ ook opzoeken) (of misschien was ik de enige, egal). Zo noemen we de belangrijkste zoutkoepel onder de Hamburgse grond. Dat je niet denkt dat er hier alleen maar niet-ontplofte bommen uit de oorlog onder de grond liggen. Sterker nog, er gebeurt hier geologisch gezien allerlei spannends onder de grond. Kijk maar eens bij dit Geotouren-rapport van het Geologisches Landesamt.

Over zoutkoepels en sinkholes

Onder Hamburg bevinden zich negen zoutkoepels, of zoutdiapieren. De grootste is een slordige 275 miljoen jaar oud en reikt van de Elbe bij Othmarschen via Schnelsen bijna tot Quickborn. Daar heb je het dan al gauw over meer dan 20 kilometer. Op z’n diepst vind je hem 9 kilometer onder de grond. Hij werd toevallig ontdekt toen arbeiders in 1900 aan het hakken waren in de steengroeve van Langenfelde en onder de gipskap op een holte stuitten.

Dat is leuk, zul je denken, maar wat moet ik met die info? Nou, dat zit zo: onze vrienden zoutkoepels hebben de eigenaardigheid dat het geen bijzonder stabiele types zijn. Als grondwater of kwelwater binnendringt, kunnen ze enorm dramatisch gaan doen en grote holtes, of cavernes, maken. Op het moment dat deze holtes het leven niet meer aan kunnen storten ze in, en zie daar, een vers sinkhole.

Sinds 1800 zijn in het gebied rond Groß Flottbek in totaal ongeveer 30 mini-aardbevingen geregistreerd. Ze werden allemaal veroorzaakt door sinkholes.

En opeens was daar de Bahrenfelder See

Zo staan er vijf grote eikenbomen op je route, en zo zijn ze in een gigantisch gat verdwenen. Weg! Het overkwam de bewoners van Groß Flottbek in de zomer van 1771 – het zal je gebeuren zeg… Hetzelfde gebeurde eerder (Middeleeuwen dus) met de Bahrenfelder See: zo is er niks, en zo heb je een vijver van 5.130 vierkante meter (hoewel dit naar het schijnt iets geleidelijker verzakte). In 1914 mat dit tot vijver geworden sinkhole nog een diepte van 8,5 (!) meter.

Aardbevingalert?!

Van de in totaal 30 lichte aardbevingen waren die in 1960, 1983 en 2000 toch zo sterk dat ze huizen beschadigden en delen van Othmarschen, Bahrenfeld en Groß Flottbek zonder stroom zaten. De laatste aardbeving die Hamburg deed beven vond plaats op 8 april 2009, en ook deze was zo sterk dat omwonenden hun huizen verlieten. De beving werd waarschijnlijk veroorzaakt doordat er op 100 meter diepte een holte in de zoutkoepel instortte. Hoewel in 2010 nog gewaarschuwd werd voor een zeer instabiele grond in dit gebied (zie het Hamburger Abendblatt), maakt de gemeente zich hier tegenwoordig geen zorgen meer over. Dus nee, geen aardbevingalert voor Hamburg. :)

Dat gezegd hebbende heeft Ignatz vorige week wel de Fischmarkt onder water gezet…

Meer Hamburgse herfsttips

Je vindt de Bahrenfelder See hier: Google Maps. Van hieruit wandel je makkelijk door naar de watertoren van Bahrenfeld, en natuurlijk naar het Altonaer Volkspark. De See is niet geschikt om in te zwemmen, en als je er wilt hengelen, moet je een visvergunning hebben. Maar je kunt wel gewoon op een bankje zitten en naar de eendjes staren.

Voor meer herfsttips:

• Allereerst natuurlijk mijn overzichtsartikel Herfst in Hamburg.
• Bekijk hier de mooiste plekken om de ‘goldener Herbst’ te fotograferen.
• En maak een herfstwandeling in een van deze parken. Ik kan je ook een wandeling over het Altonaer Hauptfriedhof zeer aanraden! Of over de stemmige Joodse begraafplaats in Altona.
• Zin om met een spannend boek op de bank te kruipen? Dan is de Ken Takeda-serie misschien iets voor je, over een Japanse Kommissar op uitwisseling in Hamburg. Inmiddels zijn er vijf delen, goed voor de hele herfstvakantie. ;) Het eerste deel vind je hier.

Viel Spaß y’all, ik ga nu even gevulde speculaas eten. Van Leonieke kwam er een heus herfstpakket! Kijk!