Ik heb weer een spreekbeurt over een wunderbare watertoren voor je! Vandaag bekijken we de Wasserturm Lokstedt, mijn favoriete watertoren in Hamburg. (Heb jij geen favoriete watertoren dan?!)
De basics van de Lokstedter Wasserturm, want altijd leuk voor op een feestje
Ik vind in elk geval dat deze watertoren goed materiaal voor een feestje is. Dus. Hier wat kekke feitjes, los gehts!
De watertoren van Lokstedt werd gebouwd in 1910/1911 en is 50,25 m hoog. Het smeedijzeren reservoir mat 500 m³, met een diameter van 10 m en een hoogte van 7 m. Je vindt de toren, niet verrassend, in Lokstedt, tussen de Süderfeldstraße en de Buchenallee. Google Maps kan je dit natuurlijk beter vertellen.
Tot begin jaren ’60 voorzag de toren de wijk Lokstedt van water. Toen dat niet meer nodig was, werd hij omgebouwd tot bijzondere woontoren. (En spoiler, eentje die op je bucket list voor woningen zou moeten staan – zeg me niet dat je die ook al niet hebt, want dan moeten we toch eens ernstig praten…) Sinds 1985 is de toren een beschermd Kulturdenkmal.
Kijk, zo zag hij er in 1911 uit:
Uwe Barghaan/Wikimedia Commons – Eigenes Werk, Copyrighted free use (ik ken Uwe Barghaan niet, maar als hij in 1911 zelf deze foto gemaakt heeft, gok ik dat hij hem niet naar Wikimedia heeft geüpload heeft, maar goed, kniesoor die hierop let)
De watertoren van Lokstedt in vogelvlucht
1910: water voor Lokstedt
Rond 1900 hoorde Lokstedt nog niet bij Hamburg. Hamburg groeide echter als kool en veel rijkere Hamburgers verkasten naar buurstad Lokstedt, zodat ook de bevolking daar in rap tempo toenam. Daarom begon de gemeente Lokstedt begin 20e eeuw met de voorbereidingen voor een centrale watervoorziening. Er werden verschillende waterputten aangelegd en in 1910 werd een waterleiding gebouwd An der Pulvermühle. De watertoren werd in 1910/11 gebouwd, naar ontwerp van de Hamburgse civiel ingenieurs Ludwig en Hermann Mannes.
En dit was niet zomaar een ontwerp: de bakstenen toren is grotendeels bedekt met koperen platen. (Nice!) Verder: een schacht die conisch omhoog gaat en uitmondt in een vooruitstekende kop – hier bevond zich de watertank. Bovenaan werd de toren afgerond met een kegelvormig dak met een daklantaarn. De weelderige versieringen en decoratieve elementen zijn kenmerkend voor de industriële architectuur van het historicisme (aanrader voor architectuurfans!). Binnenin de schacht liepen oorspronkelijk de pijpleidingen en een trap die langs de muur omhoog leidde. Een andere trap leidde als een wenteltrap door een binnenste cilinder in het waterreservoir omhoog naar de lantaarn (denk: zo’n horrording als je nog steeds hebt in de Alte Elbtunnel! Brrr…).
1961: watertoren op zoek naar een nieuwe bestemming
Toen de watertoren net gebouwd was, werd alleen Lokstedt zelf van water voorzien. Maar hij bleek meer in zijn mars te hebben en zo werd in 1912 het naburige Niendorf (dat toen ook nog niet bij Hamburg hoorde) ook op het netwerk van Lokstedt aangesloten.
Dit was allemaal leuk, maar door al die rijke stinkerds die naar Lokstedt trokken, ontstond er op een gegeven moment wel wat druk op het netwerk. Er moesten dus meer putten geboord worden. Nadat losse deurpjes opgenomen waren in de gemeente Lokstedt, werd in 1931 in Schnelsen een nieuw waterleidingbedrijf gebouwd. In 1946 werd daarop de toko in Lokstedt gesloten. In 1960 diende de watertoren in Lokstedt alleen nog als drukvereffening en reserve. De pompen van het waterleidingbedrijf pompten het water direct in het netwerk, waardoor een grotere watervoorraad overbodig was geworden. De watertoren vervulde zijn functie dus tot 1961 en werd toen buiten gebruik gesteld. #sad
1971: een walvis in de watertoren, en in een kinderboek
Misschien denk je nu: dit loopt slecht af! Een in onbruik geraakte watertoren, dat kan niets goed betekenen! Nuja, in sommige opzichten was dat inderdaad het geval. Maar ik zei het al: de Lokstedter Wasserturm is een boeiende watertoren. Eentje waarover Rüdiger Stoye een kinderboek schreef, met fascinerende illustraties: Der Wal im Wasserturm.
Een walvis in de watertoren? Dat moeten we natuurlijk horen (lezen)! Maak kennis met Jan, die tijdens het vissen een babywalvis vangt. Wat doe je met een walvis? Je laat hem zwemmen in het bassin van de watertoren van Lokstedt, natuurlijk! Maar goed, een babywalvis gaat natuurlijk groeien. En groeien. En op een gegeven moment brengt hij de watervoorziening van Lokstedt wel in gevaar. #problematisch. Maar geen zorgen, Jan heeft een plan! Hij kent een helikopterpiloot, en dan weet je het wel.
Het is bijna een Regionalkrimi, maar spoileren doe ik verder natuurlijk niet.
Jaren ’80: watertoren te koop
In 1984 kocht de familie Schwander de toren met het idee erin te gaan wonen. De watertoren belandde in 1985 op de monumentenlijst, dus de verbouwing was aan strenge regels gebonden. Ook de brandweer had nog wat eisen, er moest bijvoorbeeld een omkeerbare borstwering ter hoogte van het laagste woonniveau komen, en brandweertrappen van maximaal 30 m lang. Geen probleem voor architect Siegfried Geissler.
Voor de verbouwing werden verder geregeld: de installatie van een lift, een klein appartement op de eerste verdieping, een appartement in het waterreservoir op drie niveaus (alleen de binnenste cilinder van de tank is hiervoor verwijderd, het is in de tank ingebouwd). Aan de buitenkant hoefde niet heel veel veranderd te worden: de ballustrade werd toegevoegd, en er zijn (duh) ramen in de toren gezet. Klaar voor bewoning!
2022 wonen in een watertoren
De toren is nog steeds een woontoren. Wonen in de watertoren is helaas een beetje als wachten tot er een positie als conservator in een museum vrijkomt: je moet wachten tot de vorige bewoner doodgaat. Maar ben je toch benieuwd hoe de woningen in de Wasserturm Lokstedt eruitzien? Spiek dan hier even. (Zoek je een andere woning in Hamburg? Weet ik ook wat van.)
Je vindt de watertoren van Lokstedt hier: Google Maps
Wat is er te doen in de buurt van de watertoren van Lokstedt?
- Apies kijken in Tierpark Hagenbeck, of op zoek gaan naar Nemo in het Tropen-Aquarium Hagenbeck.
- Altijd al willen weten hoe het er bij de tv aan toe gaat? Ga mee met een rondleiding bij NDR in Lokstedt.
- Maak een wandeling langs de Kollau en loop door naar Niendorf.
- Of verken meteen ook Eimsbüttel.
Gaat jouw hart ook sneller kloppen van architectuur? Check dan hier al mijn artikelen over de bijzondere architectuur die je in Hamburg tegen het lijf loopt. Loop je specifiek warm voor watertorens, dan heb ik er hier nog een paar voor je.
Op naar Hamburg!
Kun je niet wachten om naar Hamburg te gaan, dan helpt deze pagina je op weg om je reis te plannen. Met de trein ben je er zo! Bekijk ook deze artikelen voor nog meer inspiratie:
- 100 dingen die je in Hamburg gedaan moet hebben
- Insider tips: Hamburg voor gevorderden
- Veel Hamburg voor weinig geld: de beste budgettips voor een stedentrip Hamburg
- 11x fijne reisgidsen over Hamburg
